W dniach 6 i 7 lipca 2022 roku Sejm RP rozpatrywa? projekt zmian w kodeksie karnym, przewiduj?cym mi?dzy innymi wprowadzenie do ustawy przepisów dotycz?cych przepadku pojazdu mechanicznego lub jego równowarto?ci w przypadku pope?nienia przest?pstwa w ruchu drogowym.

W przypadkach wskazanych w ustawie w stosunku do sprawcy czynu z art. 173 k.k. (katastrofa w ruchu l?dowym), art. 174 k.k. (sprowadzenie bezpo?redniego niebezpiecze?stwa katastrofy w ruchu l?dowym) lub art. 177 k.k. (wypadek w ruchu l?dowym), je?li znajdowa? si? w stanie nietrze?wo?ci lub pod wp?ywem ?rodków odurzaj?cych lub zbieg? z miejsca przest?pstwa, s?d obligatoryjnie orzeka? mia?by przepadek pojazdu lub jego równowarto?ci. Z kolei w przypadku pope?nienia czynu z art. 178a § 1 lub § 4 k.k. (prowadzenie pojazdu w stanie nietrze?wo?ci), s?d orzeka?by przepadek pojazdu lub jego równowarto?ci, je?li zawarto?? alkoholu w organizmie przekroczy?aby próg 1,5‰ lub 0,75 mg/dm3.

Przepadek pojazdu mechanicznego nast?powa?by w przypadku, gdy sprawca przest?pstwa jest wy??cznym w?a?cicielem takiego pojazdu. W innych przypadkach, tj. je?eli pojazd podlegaj?cy przepadkowi nie stanowi?by wy??cznej w?asno?ci sprawcy lub gdyby orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego by?o niemo?liwe lub niecelowe z uwagi na jego zbycie, utrat?, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie, s?d orzeka?by przepadek równowarto?ci tego pojazdu.

Za równowarto?? uznawana by?aby warto?? pojazdu okre?lona w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym pope?niono przest?pstwo, a w razie braku polisy – ?redni? warto?? rynkow? pojazdu, odpowiadaj?cego przy uwzgl?dnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju nap?du i silnika, pojemno?ci lub mocy silnika oraz przybli?onego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawc? na podstawie dost?pnych danych, bez powo?ywania w tym celu bieg?ego. Gdyby ustalenie warto?ci rynkowej pojazdu nie by?oby mo?liwe ze wzgl?du na szczególne cechy tego pojazdu, nast?pi?oby zasi?gni?cie opinii bieg?ego.

Projekt przepisów wy??cza mo?liwo?? orzeczenia przepadku pojazdu lub jego równowarto?ci w przypadku, gdy sprawca prowadzi pojazd mechaniczny niestanowi?cy jego w?asno?ci lub wspó?w?asno?ci, je?li równocze?nie sprawca ten wykonuje czynno?ci zawodowe lub s?u?bowe polegaj?ce na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. W takim przypadku s?d orzeka? ma nawi?zk? w wysoko?ci nie ni?szej ni? 5 tys. z?otych na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Projektodawca wskazuje, ?e za przyj?ciem takiego rozwi?zania przemawia okoliczno??, ?e w ramach wykonywanego zawodu kierowcy prowadz? pojazdy o warto?ci niejednokrotnie tak znacznej, ?e orzeczenie przepadku równowarto?ci czyni?oby iluzoryczn? mo?liwo?? jej uiszczenia przez sprawc? b?d? od niego wyegzekwowania, jak równie? jawi?o si? jako ra??co niesprawiedliwe i nieproporcjonalne (np. motorniczy, maszyni?ci, kierowcy samochodów ci??arowych).

Proponowane zmiany maj? niew?tpliwie cz??ciowo populistyczny, a nie merytoryczny charakter. Polityka zaostrzana kar (przepadek pojazdu lub jego równowarto?ci jest przecie? swoist? kar? dla sprawcy) nie stanowi skutecznego remedium, które wyeliminuje czy ograniczy ilo?? przest?pstw drogowych, tak samo, jak nie ograniczy?o ich znaczne podwy?szenie mandatów. Niemniej jednak z punktu widzenia dolegliwo?ci finansowej, jak? b?dzie przepadek pojazdu lub jego równowarto?ci mo?na przyj??, ?e chocia? pewna cz??? potencjalnych sprawców zrezygnuje z prowadzenia samochodu w stanie nietrze?wo?ci. Czy jednak zamierzony cel prewencyjny zostanie w pe?ni osi?gni?ty b?dzie mo?na oceni? dopiero po pewnym czasie obowi?zywania tych przepisów.

Niezale?nie od powy?szego, nale?y zauwa?y? na to, ?e proponowane rozwi?zania s? niekonsekwentne w zakresie przepadku pojazdu przy pope?nieniu czynu z art. 178a k.k. Zgodnie bowiem z proponowan? regulacj? przepadek ma dotyczy? tylko sytuacji „bardziej pijanych” kierowców (tj. powy?ej 1,5‰), ci którzy maj? ni?sze st??enie alkoholu przepadku pojazdy unikn?. Na tym tle nale?y wskaza?, ?e jest to rozwi?zanie wadliwe, które wprowadza? b?dzie sztuczne rozgraniczenie stosowania przepadku pojazdu lub jego równowarto?ci w stosunku do pijanych kierowców.

Na chwil? obecn? projekt zmian w kodeksie karnym zosta? przyj?ty przez Sejm, co oznacza, ?e przekazaniu jej Senatowi, izba wy?sza parlamentu rozpocznie prace nad uchwalon? przez Sejm ustaw?.

Autor: adw. Jacek Jaruchowski, Kancelaria Cha?as i Wspólnicy