Rewolucja technologiczna obejmuje coraz wi?cej sfer ?ycia. Nie omija to równie? podatków. Zdaniem ekspertów firmy doradczej Deloitte, autorów raportu „Technologia Blockchain i jej potencja? w podatkach”, jednym z rozwi?za?, który mo?e mie? najwi?kszy wp?yw na relacj? podatników z organami podatkowymi jest Blockchain. Potencjalnie zrewolucjonizuje sposób dokonywania p?atno?ci, przechowywania danych i zawierania transakcji.

Mimo ogromnych kosztów, które s? potrzebne do jego wdro?enia w systemie podatkowym, mo?liwe, ?e wp?ynie na jego uszczelnienie, a co za tym idzie skuteczniejsz? egzekucj? podatków. Wci?? jednak nie brakuje nie?cis?o?ci i mitów wokó? Blockchain. Dlatego niezb?dne jest zrozumienie tej technologii.

Podstawowym warunkiem zrozumienia dzia?ania technologii Blockchain jest poznanie koncepcji sieci P2P, czyli Peer-to-Peer. Oznacza to, ?e wszystkie komputery przypisane do jednej sieci maj? równe prawa, nie istnieje bowiem administrator centralny. Przekazuj? sobie wszelkie zasoby i dane dost?pne w sieci P2P, bez konieczno?ci korzystania z centralnego serwera. G?ównym celem takiego rozwi?zania jest umo?liwienie – w czasie rzeczywistym – bezpo?redniej wspó?pracy urz?dze? sieciowych.

Blockchain podatny na kradzie? danych u?ytkowników

Mimo, ?e Blockchain do tej pory najcz??ciej kojarzony by? z kryptowalut? Bitcoin, to przechowywane w nim dane nie musz? dotyczy? walut. Mog? to by? zupe?nie inne informacje. Przesy?anie danych odbywa si? w formie zaszyfrowanej, co pozwala na identyfikacj? ich nadawców i odbiorców. Dodatkowo, je?li u?ytkownik chce doda? do zbioru jak?kolwiek informacj? musi zosta? ona zaakceptowana przez pozosta?ych.

Transparentno?? w czasie zbli?onym do rzeczywistego

Ka?dy blok jest wyposa?ony w unikatowy identyfikator („hash”), który jest czym? w rodzaju cyfrowego odcisku palca i ??czy bloki w ci?g. Modyfikacja przechowywanych informacji jest niemo?liwa bez jego zmiany we wszystkich blokach, co zapewnia u?ytkownikom pe?n? transparentno?? i praktycznie uniemo?liwia sfa?szowanie danych w oparciu o mechanizm konsensusu.

Automatyzacja podatkowa

Poszukuj?c mo?liwo?ci zwi?kszenia wydajno?ci i zapewnienia zgodno?ci z przepisami, organy podatkowe coraz cz??ciej wykorzystuj? technologie cyfrowe do gromadzenia i analizowania danych. Zdaniem ekspertów Deloitte ze wzgl?du na zdolno?? dostarczania w czasie zbli?onym do rzeczywistego rzetelnych informacji z wielu poziomów do du?ych grup odbiorców, na przyk?ad w sferze podatków, i to w skali mi?dzynarodowej, Blockchain jest jedn? z najbardziej obiecuj?cych technologii, która mo?e zrewolucjonizowa? sposób poboru podatków.

Poniewa? technologia ta jest wci?? w pocz?tkowej fazie rozwoju, wprowadzenie jej do urz?dów skarbowych wymaga?oby ca?kowitej zmiany zarówno centralnych baz danych, jak i systemów sieciowych. Poza wielopoziomow? integracj? systemów niezb?dne by?yby zmiany prawa, poprawki do ustaw dotycz?cych baz danychi to?samo?ci. Nie mo?na jednak nie dostrzega? korzy?ci p?yn?cych z takiego wdro?enia. D?ugoterminowo Blockchain mo?e by? czynnikiem wymuszaj?cym wdro?enie zautomatyzowanych procesów rozlicze? podatkowych, zachodz?cych w czasie zbli?onym do rzeczywistego, dotycz?cych zarówno ma?ych, jak i du?ych firm – mówi Ernest Frankowski, Partner w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte. 

Blockchain w VAT i cenach transferowych

Blockchain mo?e da? przede wszystkim korzy?ci w podatkach po?rednich. Przyk?adów jego mo?liwego zastosowania jest naprawd? wiele. Jednym z nich jest podatek VAT. Jest on w tej chwili kluczow? danin? w ka?dym systemie i ?ród?em najwi?kszych wp?ywów bud?etowych. Z tego powodu organy podatkowe poszukuj? sposobów podniesienia skuteczno?ci jego ?ci?gania, co pozwoli zwi?kszy? przychody bud?etowe i zredukowa? deficyt. Najbardziej zaawansowane rozwi?zania zastosowano w Brazylii, gdzie wprowadzono obowi?zek wystawiania faktur elektronicznych, które organy podatkowe otrzymuj? w czasie realnym. Takie rozwi?zania chc? równie? wprowadzi? niektóre kraje europejskie, na przyk?ad W?gry.

Blockchain to potencjalnie nie tylko podatki po?rednie. Równie skuteczne zastosowanie móg?by znale?? równie? w przypadku cen transferowych czy odprowadzaniu sk?adek i podatku od wynagrodze?. Dzi? ju? w wielu krajach jest on odprowadzany kana?ami cyfrowymi. Wykorzystywane obecnie systemy maj? jednak?e znacz?c? wad?: obejmuj? du?? liczb? instytucji rz?dowych, z których ka?da ma w?asny rejestr, co de facto oznacza dublowanie danych, gromadzonych przez inne instytucje.

Wdro?enie systemu opartego o Blockchain spowoduje, ?e pracodawcy nie b?d? ju? musieli pe?ni? roli po?redników, odpowiedzialnych za naliczanie i przekazywanie odpowiednim instytucjom zaliczek na podatek i sk?adek ZUS od wynagrodzenia swoich pracowników. Mo?na to osi?gn?? wykorzystuj?c smart contracts, które mog? zapewni? pe?n? automatyzacj? procesu w zale?no?ci od precyzyjno?ci umowy i klarowno?ci przepisów prawa – mówi Piotr Bara?ski, Mened?er w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte.

Blockchain nie jest jedynym rozwi?zaniem na ograniczenie oszustw podatkowych

System podatkowy, zarówno na poziomie poszczególnych krajów, jak i Unii Europejskiej, dzia?a w oparciu o scentralizowane ksi?gi. Poniewa? system pobierania podatku VAT sprzyja dokonywaniu oszustw, Blockchain móg?by rozwi?za? wiele zwi?zanych z tym problemów. G?ówn? ró?nic? mi?dzy DICE (mi?dzynarodowy system elektronicznej wymiany faktur), a aplikacjami dzia?aj?cymi w oparciu o Blockchain jest osi?ganie konsensusu. DICE zabezpiecza transakcje w czasie realnym, ale przechowywany jest w scentralizowanej ksi?dze, prowadzonej przez organy skarbowe. Blockchain natomiast przeprowadza analiz? ryzyka w czasie realnym, a mechanizm osi?gania konsensusu jest ostatnim etapem, poprzedzaj?cym oficjalne wystawienie faktury VAT.  Dla ka?dego towaru czy us?ugi w obrocie istnia?aby oddzielna ksi?ga, z wykazem pierwotnych w?a?cicieli, po?redników i aktualnych w?a?cicieli. Ka?da zweryfikowana transakcja by?aby nowym blokiem, dodawanym do ?a?cucha, co zapewni?oby trwa?e powi?zanie wszystkich informacji w jednym, niezmiennym ci?gu.

Blockchain minimalizuje ryzyko pomy?ek, ale te? nadu?y?, a to oznacza, ?e przestrze? dla tzw. karuzeli podatkowych zosta?aby drastycznie zredukowana. System do rozliczania transakcji VAT, oparty na Blockchain pozwoli?by na wielowymiarowe sprawdzanie i weryfikacj? transakcji od strony zarówno prawnej, jak i biznesowej – mówi Ernest Frankowski.

VAT Coin, czyli kryptowaluta podatkowa

Z Blockchain w podatkach zwi?zana jest koncepcja VATCoin, który ma by? zbli?ony do Bitcoina. Jest to równie? waluta cyfrowa, ale przeznaczona wy??cznie do rozlicze? podatku VAT. Jej kurs wymiany by?by sta?y, nie podlega?by zmianom warto?ci. Co wi?cej, transakcje sieciowe w tej walucie by?yby weryfikowane przez organy rz?dowe, a nie przez cz?onków spo?eczno?ci, jak w przypadku Bitcoina. Je?eli chodzi o dost?pno?? sieci, ka?da firma uczestnicz?ca w transakcjach VATCoin mia?aby dost?p do rekordów transakcji wszystkich VATCoinów, w których bra?a udzia?.

Kiedy Blockchain zrewolucjonizuje ?wiat podatków? Na ?wiatowym Forum Ekonomicznym w Davos w ubieg?ym roku zapytano specjalistów w dziedzinie technologii, kiedy w?adze poszczególnych pa?stw zastosuj? Blockchain do ?ci?gania podatków. Wi?kszo?? z nich wskaza?a rok 2023 lub 2025. Obecnie, pojawiaj? si? liczne analizy w zakresie wykorzystania Blockchain w sferze publicznej. Organizacja lub pa?stwo, które pierwsze opracuj? implementacj? Blockchain ??cz?c? jego zalety i wymogi obrotu publicznego b?d? mia?y szans? sta? si? prekursorem „blockchainowej” rewolucji w podatkach. Wdro?enia te b?d? najpewniej realizowane na poziomie organizacji mi?dzypa?stwowych. Sukces implementacji Blockchain w sferze publicznej mo?e doprowadzi? do ujednolicenia zasad opodatkowania w skali kontynentów, a mo?e nawet globalnej. Dla ?rodowiska biznesu jednolite i transparentne otoczenie prowadzenia dzia?alno?ci gospodarczej jest dobr? wiadomo?ci?.

Ze wzgl?du na koszty i rewolucj? systemow?, która si? z tym wi??e, trudno jednak poda? jak?? wi???c? dat?. Pierwszych wdro?e? Blockchain w relacji podatnik – rz?d nale?y spodziewa? si? w ci?gu pi?ciu lat. Niew?tpliwie jednak digitalizacja podatków przyspiesza i nie tylko pa?stwa rozwini?te wdra?aj? ró?norodne formy elektronicznego raportowania podatkowego, ale równie? te rozwijaj?ce si?. Pozostaje tylko kwesti? czasu, kiedy rewolucja Blockchain wkroczy w ?wiat podatków i diametralnie go zmieni – podsumowuje Piotr Bara?ski.