Ponad 53 milionów ton elektro?mieci – to ?wiatowy wynik z ubieg?ego roku. A to oznacza, ?e ka?dy z nas wyprodukowa? 7 kg e-odpadów. Niestety, jedynie oko?o 17 proc. elektroodpadów na ?wiecie poddanych zosta?o recyklingowi. – Problem jest spory, bo konsumenci cz?sto nie wiedz?, co zrobi? zw?aszcza ze zu?ytym ma?ym sprz?tem, takim jak suszarka czy ?elazko – komentuje prezes Zwi?zku Cyfrowa Polska Micha? Kanownik. 13 pa?dziernika przypada Mi?dzynarodowy Dzie? Bez Elektro?mieci, który ma zwróci? uwag? na skal? problemu. Dowiedz si?, jak prawid?owo post?powa? z elektroodpadami.
Mi?dzynarodowy Dzie? Bez Elektro?mieci jest obchodzony w Polsce po raz trzeci. Organizatorem akcji w Polsce jest organizacja odzysku sprz?tu elektrycznego i elektronicznego – ElektroEko S.A., w partnerstwie m.in. ze Zwi?zkiem Cyfrowa Polska. Cel? Promowanie odpowiedzialnych postaw i znaczenia utylizacji elektroodpadów oraz budowanie ?wiadomo?ci na temat problemu, jaki stanowi?. A problem stale ro?nie. Statystyki wskazuj?, ?e globalnie mamy w tej dziedzinie zaleg?o?ci. W ubieg?ym roku ?wiat wyprodukowa? rekordowe 53,6 milionów ton e-?mieci, recyklingowi poddaj?c zaledwie 17,4 proc. z nich – wynika z raportu Global E-Waste Monitor nadzorowanym przez ONZ.
Skala problemu
Statystyki na temat problemu elektro?mieci na ?wiecie prezentowane s? od 2014 r. w raporcie Global E-Waste Monitor nadzorowanym przez ONZ. Autorzy tegorocznego raportu alarmuj?, ?e w 2019 r. na ?wiecie wytworzyli?my blisko 54 mln ton elektro?mieci, czyli ponad 7kg „na g?ow?”. To wzrost o niemal 20 proc. w ci?gu pi?ciu lat. W tym samym czasie odsetek e-odpadów, które zbieramy i poddajemy recyklingowi, wzrós? globalnie z 17 proc. do 17,4 proc.
Szacuje si?, ?e obecnie w Polsce utylizacji podlega blisko 60 proc. elektroodpadów wprowadzonych na rynek. Cho? wynik ten jest imponuj?cy na tle europejskiej ?redniej, która wynosi 42,5 proc., to w praktyce oznacza równie?, ?e niespe?na 200 tysi?cy ton elektroodpadów rocznie w kraju nie podlega przetworzeniu. Pociesza fakt, ?e zaanga?owanie w?adz w problem ro?nie, przez ostatnie pi?? lat liczba pa?stw dysponuj?cych przepisami reguluj?cymi kwesti? zbioru, obiegu i utylizacji elektroodpadów wzros?a z 61 do 78. Reakcja w?adz i obywateli b?dzie potrzebna, estymacje wskazuj?, ?e w 2030 r. roczna produkcja elektro?mieci wyniesie prawie 75 mln ton.
– O ile mamy ?wiadomo??, co zrobi? ze star? lodówk? czy pralk?, to ci?gle mamy problem z mniejszym sprz?tem, jak suszarka czy ?elazko. Mi?dzynarodowy Dzie? Bez Elektro?mieci jest dobrym pretekstem, by edukowa? konsumentów, jak prawid?owo post?powa? z e-odpadami – mówi prezes Cyfrowej Polski Micha? Kanownik. I dodaje: – Trzeba przypomina?, ?e wyrzucanie elektroodpadów do ?mietnika czy pozostawianie go w altance ?mietnikowej jest karalne – grozi za to grzywna.
E-waste, czyli od pralki po kalkulator
Elektro?mieci to ogó? sprz?tu elektrycznego i elektronicznego, zasilanego pr?dem lub bateriami, którego z dowolnego powodu na dobre przestali?my u?ywa?. Na potrzeby regulacji prawnych i ze wzgl?du na sposób utylizacji elektro?mieci podzielone zosta?y na 6 kategorii: sprz?t dzia?aj?cy na zasadzie wymiany ciep?a, taki jak lodówki czy klimatyzatory; ekrany i monitory; lampy, w tym ?wietlówki i LEDy; sprz?t wielkogabarytowy, do którego zaliczamy pralki, zmywarki czy piekarniki; sprz?t ma?ogabarytowy (m.in. tostery, odkurzacze, czajniki elektryczne) i ma?ogabarytowy sprz?t informatyczny i telekomunikacyjny z telefonami i laptopami na czele. Lista jest d?uga, a problem elektroodpadów staje si? coraz wi?kszy.
Dlaczego to istotne?
Elektro?mieci to przede wszystkim ?ród?o niebezpiecznych pierwiastków i zwi?zków, w tym kadmu, rt?ci czy freonu. Je?li nie poddamy odpadów utylizacji, trafiaj? one do ?rodowiska, wyrz?dzaj?c w nim ogromne szkody, by w ko?cu trafi? do wód gruntowych i ?ywno?ci, szkodz?c naszemu zdrowiu. Szczególnie nara?ona jest te? ludno?? mieszkaj?ca w s?siedztwie sk?adowisk elektroodpadów. Co wi?cej, w e-?mieciach znajduj? si? surowce, które mo?emy odzyska? i ponownie wykorzysta?: np. z?oto, ?elazo, mied?. Ich warto?? w elektro?mieciach powsta?ych w 2019 r. oszacowano na 57 miliardów dolarów. Drugie ?ycie w nowych urz?dzeniach mo?emy da? te? tworzywom sztucznym, czy w?óknom karbonowym z e-odpadów. Nie poddaj?c ich recyklingowi, tracimy te zasoby i pieni?dze.
Jak pomóc?
Ka?dy z nas mo?e przyczyni? si? do rozwi?zania problemu i poprawy statystyk. Przede wszystkim pod ?adnym pozorem nie nale?y wyrzuca? zu?ytego sprz?tu do zwyk?ego ?mietnika. Elektroodpady to nie odpady zmieszane ani metale czy tworzywa sztuczne. Bezwzgl?dnie zwalcza? nale?y te? nawyk porzucania elektroodpadów w lesie czy na poboczach dróg.
Elektro?mieci odda? mo?na do dedykowanych punktów zbierania, z których trafi? do wyspecjalizowanych zak?adów przetwarzania. Zabra? mo?emy ze sob? zarówno sprz?t wielko- i ma?ogabarytowy.
Co, je?li nie mamy mo?liwo?ci zabrania ze sob? e-odpadów o znacznych gabarytach? W wielu miastach dost?pne s? us?ugi zupe?nie bezp?atnego odbioru elektroodpadów z miejsca zamieszkania przez wyspecjalizowane firmy. W miejscowo?ciach, gdzie przedsi?biorstwa takie nie funkcjonuj?, regularnie organizowane s? zbiórki zu?ytego sprz?tu. Jedynym warunkiem w obu przypadkach jest, aby urz?dzenia przekazywane do utylizacji by?y kompletne.
Od kilku lat mo?liwe jest równie? oddanie zu?ytego sprz?tu w sklepach z RTV i AGD. Kupujesz nowy telewizor? Stary zabierz ze sob? i zostaw w punkcie handlowym. Mniejszy sprz?t mo?na pozostawi? w wielkopowierzchniowym sklepie, nawet je?li nie robimy tak ?adnych zakupów! – Dzielmy si? t? wiedz? z rodzin? i znajomymi. Cz??? z pozosta?ych 40 proc elektroodpadów, które nie ulegaj? w Polsce przetworzeniu zalega na naszych strychach, w piwnicach i szufladach. Wspólnie mo?emy zadba? o ich odpowiedzialn? utylizacj?, da? surowcom, z których powsta?y drugie ?ycie i zadba? o nasze zdrowie i planet? – zauwa?a Micha? Kanownik.
