Akt o us?ugach cyfrowych (DSA) i akt o rynkach cyfrowych (DMA), czyli dwa filary unijnej reformy internetu, maj? ukróci? dominacj? cyfrowych gigantów i zapewni? transparentno?? ich dzia?ania, zwi?kszy? ochron? u?ytkowników i stworzy? bardziej konkurencyjne, sprawiedliwe warunki funkcjonowania na rynku cyfrowym. Przyczyni? si? te? do bardziej efektywnej walki z dezinformacj? i fake newsami. – Wej?cie w ?ycie tych przepisów zosta?o podzielone, a cyfrowi giganci s? zobligowani do stosowania nowego pakietu regulacyjnego ju? od pierwszej po?owy 2023 roku. Natomiast pozostali u?ytkownicy oraz uczestnicy rynku internetowego b?d? zobligowani do dostosowania swojej dzia?alno?ci od 2024 roku – mówi radca prawny Marta Olczak-Klimek.
– Ogromny pakiet regulacyjny, czyli dwa rozporz?dzenia, DSA – akt o us?ugach cyfrowych – i DMA – akt o rynkach cyfrowych, ma kompleksowo uregulowa? wszystkie kwestie zwi?zane z us?ugami w internecie, z ochron? praw osób, o których informacje s? zamieszczane w sieci, jak równie? popraw? konkurencyjno?ci na tym rynku. One s? wymierzone g?ównie w cyfrowych gigantów, na których nak?adane s? liczne obowi?zki sprawozdawcze i kontrolne, a organy Unii Europejskiej b?d? mia?y mo?liwo?? sankcjonowania nieprzestrzegania przepisów wprowadzanych tymi nowymi regulacjami – wyja?nia Marta Olczak-Klimek, partner w Kancelarii OKW.
Pod koniec kwietnia Komisja Europejska przyj??a pierwsze decyzje w sprawie wprowadzanych zmian, wyznaczaj?c 17 bardzo du?ych platform internetowych i dwie bardzo du?e wyszukiwarki internetowe (Bing i Google Search), które b?d? w pierwszej kolejno?ci obj?te nowymi wymogami w ramach DSA. Do grona gigantów zaliczono takie serwisy jak Alibaba, Amazon, Apple AppStore, Booking, Facebook, Google Maps i Play, Instagram, TitkTok czy Twitter. Przedsi?biorstwa te b?d? musia?y w ci?gu czterech miesi?cy wywi?za? si? z nowych obowi?zków wynikaj?cych z DSA. Dotycz? one wi?kszego upodmiotowienia u?ytkowników – musz? oni mie? mo?liwo?? m.in. rezygnacji z systemów rekomendacji opartych na profilowaniu. Kolejny obszar wymogów jest zwi?zany z mocn? ochron? ma?oletnich – platformy b?d? musia?y tak zmieni? swoje systemy, by zapewni? wysoki poziom prywatno?ci, ochrony i bezpiecze?stwa ma?oletnich, a reklama oparta na profilowaniu dzieci nie b?dzie ju? dozwolona. Nowe przepisy zobowi?zuj? internetowych gigantów do bardziej starannego moderowania tre?ci i walki z dezinformacj?.
– Dezinformacja w internecie ma bardzo du?y wp?yw na spo?ecze?stwa na ca?ym ?wiecie i to zosta?o zauwa?one przez ustawodawc? unijnego. Akt o us?ugach cyfrowych reguluje te kwestie dosy? kompleksowo. Us?ugodawcy, czyli platformy internetowe, sklepy czy media spo?eczno?ciowe, b?d? mieli obowi?zki zwi?zane z kontrolowaniem umieszczanych tre?ci, kwalifikowaniem ich jako nielegalne albo fake newsowe, mog?ce wp?yn?? na opini? odbiorców, i b?d? zobligowani je usuwa? – mówi Marta Olczak-Klimek. – Przestrzeganie tych obowi?zków da im jednocze?nie mo?liwo?? nieponoszenia odpowiedzialno?ci za umieszczanie tre?ci. Je?eli platforma cyfrowa zareaguje szybko, usunie tre??, poinformuje o tym osob?, która j? umie?ci?a, sama zwolni si? z odpowiedzialno?ci.
Platformy musz? zawiera? mechanizm umo?liwiaj?cy u?ytkownikom ?atwe zg?aszanie nielegalnych tre?ci, a im samym – szybkie reagowanie na powiadomienia.
– U?ytkownicy b?d? musieli by? poinformowani, co si? dzieje z ich zg?oszeniem oraz jaki jest efekt tego zg?oszenia – podkre?la radca prawny w Kancelarii OKW. – To b?d? w?a?nie obowi?zki na?o?one na us?ugodawców internetowych, co w moim odczuciu bezpo?rednio wp?ynie na dynamik? walki z fake newsami i dezinformacj? w internecie.
Akt o rynkach cyfrowych (Digital Markets Act) ma na celu przede wszystkim rozbicie monopoli wielkich platform internetowych, o dominuj?cej pozycji na rynku, okre?lanych w DMA mianem „stra?ników dost?pu” (gatekeepers). Nowa regulacja na?o?y na nich szereg zakazów i nowych obowi?zków, w tym m.in. zakaz ??czenia danych osobowych z ró?nych swoich serwisów i zewn?trznych ?róde? bez zgody u?ytkowników i zakaz preferencyjnego traktowania w?asnych us?ug. U?ytkownicy nie b?d? te? zmuszani do ??czenia ró?nych us?ug z oferty cybergigantów ani do logowania si? za pomoc? tego samego konta do ró?nych serwisów, a rezygnacja z u?ywania podstawowych us?ug (np. Gmaila czy Messengera) powinna by? równie ?atwa i intuicyjna jak zapisanie si? do nich.
Jak wyja?nia Fundacja Panoptykon, akt o us?ugach cyfrowych (DSA – Digital Services Act) i akt o rynkach cyfrowych (DMA – Digital Markets Act) stanowi? dwa filary du?ej, unijnej reformy, która ma na celu przebudow? internetu zdominowanego w tej chwili przez cyfrowych gigantów, które zacz??y narzuca? w?asne zasady zarówno przedsi?biorcom, jak i u?ytkownikom. Ich model biznesowy opiera si? na ci?g?ej obserwacji i analizie zachowa? konsumentów korzystaj?cych z pozornie darmowych us?ug, ?eby móc profilowa?, precyzyjnie dobiera? poszczególnym osobom reklamy i inne tre?ci tak, aby jak najd?u?ej zaanga?owa? ich uwag? i wp?yn?? na podejmowane decyzje konsumenckie, polityczne etc. Wielkie platformy w arbitralny sposób cenzuruj? tre?ci i decyduj? o tym, jakie materia?y s? przez algorytmy podbijane, a jakie przep?ywaj? niezauwa?one. Pomimo wielu przegranych spraw i kar liczonych w miliardach euro ?adna z nich nie przebudowa?a swojego modelu biznesowego, ograniczaj?c si? tylko do punktowych korekt.
Drugim powodem nowych regulacji jest te? fakt, ?e wcze?niej us?ugi cyfrowe by?y w pewnym zakresie regulowane ju? ponad 20-letni? dyrektyw? o handlu elektronicznym (dyrektywa 2000/31/WE), która nie przewidywa?a jednak szybkiego rozwoju platform czy mediów spo?eczno?ciowych. Tymczasem ostatnie lata pokaza?y, jak du?y wp?yw na spo?ecze?stwo maj? tre?ci przez nie przekazywane.
– Obszar internetu w Unii Europejskiej jest ju? od 2000 roku uregulowany dyrektyw? o us?ugach elektronicznych, natomiast szczegó?y jej stosowania by?y niestety pozostawione pa?stwom cz?onkowskim, które boryka?y si? z szeregiem problemów w tym zakresie – mówi Marta Olczak-Klimek.
Nowe regulacje maj? pe?ni? funkcj? kodeksu ?wiadczenia us?ug w sieci i przyczyni? si? do stworzenia wszystkim podmiotom bardziej konkurencyjnych, sprawiedliwych warunków funkcjonowania na rynku cyfrowym. Z drugiej za? strony maj? te? zapewni? wi?ksz? ni? obecnie ochron? u?ytkowników internetu i zwi?kszy? ich prawa w relacjach z cyfrowymi gigantami. Eksperci wskazuj?, ?e nowe przepisy b?d? stanowi? rewolucj? ze skutkami porównanymi do wej?cia w ?ycie rozporz?dzenia RODO sprzed sze?ciu lat.
– Wej?cie w ?ycie i obowi?zywanie tych przepisów zosta?o podzielone, a cyfrowi giganci, mówi?c generalnie, s? zobligowani do stosowania nowego pakietu regulacyjnego ju? od pierwszej po?owy 2023 roku. Natomiast pozostali u?ytkownicy oraz uczestnicy rynku internetowego b?d? zobligowani do dostosowania swojej dzia?alno?ci od 2024 roku – mówi radca prawny w Kancelarii OKW.
DSA przewiduje tak?e ogólnoeuropejsk? struktur? nadzoru. Komisja Europejska jako organ nadzoru wyznaczonych platform i wyszukiwarek b?dzie w tym celu ?ci?le wspó?pracowa? z koordynatorami ds. us?ug cyfrowych. Te organy krajowe musz? zosta? ustanowione przez pa?stwa cz?onkowskie do 17 lutego 2024 roku. Do tego dnia tak?e wszystkie pozosta?e platformy internetowe musz? si? dostosowa? do obowi?zków wynikaj?cych z aktu.
