Z powodu tocz?cej si? w Ukrainie wojny wywo?anej napa?ci? rosyjskich wojsk, infrastruktura telekomunikacyjna zosta?a zniszczona w atakowanych rejonach kraju. Zdj?cia pracowników telekomunikacyjnych pokazuj?, jak na zgliszczach budynków spawaj? ?wiat?owody, aby przywróci? cho? w cz??ci ??czno?? w zniszczonych regionach Ukrainy. Na pomoc ruszy? Elon Musk, który w 24h dostarczy? na Ukrain? Starlinki na pro?b? Mykhailo Faedorova, Wicepremiera Ukrainy i Ministra Cyfrowej Transformacji Ukrainy.
Zacz??o si? od wpisu na Twitterze
26 lutego 2022 r., dwa dni po ataku Rosji na Ukrain?, wicepremier Ukrainy – Mykhailo Faedorova – zaapelowa? do Elona Muska m.in. o wsparcie Ukrainy w kwestii zapewnienia ??czno?ci. O dostarczenie Starlinków.
Po oko?o dziesi?ciu godzinach od wys?anej pro?by nad Ukrain? Serwis Starlink by? ju? aktywny, a w ci?gu 24 godzin dostarczono terminale s?u??ce do odbioru sygna?u.
Ale co to w?a?ciwie s? te Starlinki?
Starlink? Pierwsze skojarzenie to nieograniczony terytorialnie bezprzewodowy dost?p do globalnej sieci Internet. Nieograniczony praktycznie w dos?ownym tego s?owa znaczeniu, poniewa? w dowolnym miejscu na Ziemi mamy mo?liwo?? wykonania po??czenia g?osowego, video, sprawdzenia poczty e-mail czy news’ów na portalach informacyjnych. Z perspektywy mieszka?ca du?ego miasta sytuacja braku dost?pu do jakiegokolwiek medium telekomunikacyjnego w miejscu zamieszkania lub sta?ego przebywania wydaje si? niemal?e niemo?liwe. Co prawda zdarza nam si? czasem znale?? w g??bokim lesie lub innym obszarze, gdzie nie dociera sygna? sieci komórkowych, ale s? to przypadki incydentalne.
Cykl #PowiedzSprawdzam
S? jednak takie miejsca, a wbrew pozorom jest ich na ?wiecie bardzo du?o, gdzie nie ma pokrycia zasi?giem sieci komórkowych, nie ma te? ??czy ?wiat?owodowych, czy te? innych mediów umo?liwiaj?cych dost?p do Internetu. Co wi?cej, nie ma tam równie? praktycznie ?adnych perspektyw rozwoju konwencjonalnych rozwi?za?. I w?a?nie w tych niezwykle trudnych (by nie powiedzie? beznadziejnych) przypadkach jedynym rozwi?zaniem jest dost?p satelitarny.
W?a?nie takie uwarunkowania kierowa?y pomys?odawcami i dostawcami rozwi?za? oferuj?cych ??cza satelitarne. Czy Elon Musk, pomys?odawca telekomunikacyjnego systemu satelitarnego Starlink, móg? bra? realnie pod uwag? znaczenie swojego systemu podczas dzia?a? wojennych? By? mo?e hipotetyczny wariant by? rozwa?any… ale zapewne nikt nie s?dzi?, ?e tak szybko zostanie on zweryfikowany przez brutaln? rzeczywisto??.
Niestety – ca?y ?wiat w ostatnich dniach prze?ywa tragedi? rozgrywaj?c? si? na Ukrainie. Firma SpaceX, w obliczu inwazji zbrojnej Federacji Rosyjskiej na niepodleg?e pa?stwo, stan??a na wysoko?ci zadania i przyspieszy?a pierwotnie planowane na 2023 rok uruchomienie systemu w Ukrainie. To wr?cz nieprawdopodobne, ale aktywacja systemu zaj??a niespe?na dob?, co wskazuje na wysok? gotowo?? technologiczn? rozwi?zania, skutkuj?c? brakiem przeszkód technicznych. W istocie, jak cz?sto to bywa, jedyne przeszkody to kwestie administracyjno-formalne. W obecnej kryzysowej sytuacji schodz? one na plan dalszy, poniewa? liczy si? po prostu ratowanie ludzkiego ?ycia. St?d te? decyzja o niezw?ocznym uruchomieniu systemu. Kolejn? nieca?? dob? zaj??o SpaceX dostarczenie na teren konfliktu ci??arówki wype?nionej po brzegi terminalami umo?liwiaj?cymi korzystanie z systemu Starlink.
Jak? zatem przewag? ma Starlink nad konwencjonalnym dost?pem do sieci Internet?
W kontek?cie konfliktu zbrojnego, ale równie? ?mierciono?nych i destrukcyjnych kl?sk ?ywio?owych, g?ówn? zalet? jest fakt wysokiego poziomu niezale?no?ci jego funkcjonowania od infrastruktury naziemnej (to uproszczenie, ale o tym w dalszej cz??ci) – co oznacza mniej wi?cej, ?e zniszczenie stacji bazowych czy przerwanie ??cz ?wiat?owodowych nie wp?ywa na dzia?anie systemu Starlink – jak mia?oby to miejsce w przypadku rozwi?za? konwencjonalnych. Co wi?cej, przy pewnych za?o?eniach odci?cie od zasilania równie? nie b?dzie mia?o wp?ywu (o ile zabezpieczyli?my alternatywne ?ród?o energii – agregat pr?dotwórczy lub panel fotowoltaiczny).
Jak dzia?a Internet dostarczany przez Elona Muska?
SpaceX umie?ci? na orbitach oko?oziemskich dotychczas niespe?na 2 000 satelitów, ale docelowo w przysz?o?ci ich liczba ma wzrosn?? do oko?o 12 000. Satelity kr??? na ró?nych wysoko?ciach orbit dooko?a Ziemi, przy czym wszystkie znajduj? si? na tzw. niskiej orbicie oko?oziemskiej w odleg?o?ciach oko?o 300 km do 1 200 km nad powierzchni? Ziemi. Satelity kr??? dooko?a planety w taki sposób, aby anteny naszych naziemnych terminali zawsze by?y w zasi?gu anten nadawczych którego? z nich. Dzi?ki temu mo?emy uzyska? pewne po??czenie terminal – satelita. Ale co dalej? Dalej sygna?, który zosta? wys?any przez terminal do satelity zostaje przekazany do naziemnej stacji systemu Starlink zwanej równie? bram? (ang. gateway) – to w?a?nie wspomniany wcze?niej naziemny element infrastruktury. W ten sposób, w du?ym uproszczeniu, ??czymy si? ju? z globaln? sieci? naziemn?. I analogicznie w drug? stron?: ruch jest kierowany z sieci naziemnej poprzez bram? do satelity, a stamt?d do terminala u?ytkownika. Czyli schemat po??czenia jest nast?puj?cy:
Cykl #PowiedzSprawdzam
Czy nie przypomina to innego, dobrze znanego rozwi?zania? Owszem, schemat jest podobny do wi?kszo?ci sieci bezprzewodowych, w tym komórkowych. Satelita odgrywa w pewnym sensie rol? stacji bazowej, za? po??czenie ze stacj? naziemn? jest odpowiednikiem dost?pu do sieci szkieletowej operatora. Ró?nica jest taka, ?e w sieciach komórkowych stacje bazowe s? nieruchome a porusza si? terminal u?ytkownika, zmieniaj?c tym samym stacje bazowe, za? w przypadku Starlink terminale zazwyczaj znajduj? si? w jednym miejscu (cho? nie musz?), a to satelity zmieniaj? swoje po?o?enie. Na terenie Polski, w miejscowo?ci Wola Krobowska, zlokalizowana jest jedna stacja naziemna, która wraz ze stacj? w Kownie na Litwie obs?uguje u?ytkowników znajduj?cych si? w centralnej Europie. Równie? z ni? ??cz? si? satelity, które znajduj? si? nad terytorium Ukrainy. Mo?na w tym miejscu doda?, ?e in?ynierowie SpaceX eksperymentuj? nad rozwi?zaniem, które pozwoli bezpo?rednio komunikowa? si? satelitom pomi?dzy sob?, dzi?ki czemu cz??ciowo zostanie wyeliminowana konieczno?? ??czno?ci ze stacj? naziemn?, co pozytywnie wp?ynie na wydajno?? po??czenia.
Je?eli mowa o wydajno?ci – w czym Starlink jest lepszy od konwencjonalnych rozwi?za? satelitarnych znanych od lat?
Z perspektywy dostawcy istotn? kwesti? jest koszt. A ten, w przypadku konieczno?ci wys?ania urz?dze? w kosmos, jest ogromny. SpaceX umieszcza swoje satelity na niskiej orbicie z wykorzystaniem rakiet wielokrotnego u?ytku, dzi?ki czemu uda?o si? zredukowa? cz??? kosztów. Druga kwestia jest zwi?zana z du?o mniejsz? odleg?o?ci? pomi?dzy urz?dzeniami na ziemi a satelit?, co wp?ywa na ni?sze opó?nienie po??czenia.
Dotychczas tradycyjne satelity telekomunikacyjne wykorzystywane do dostarczania Internetu by?y umieszczane na orbicie geostacjonarnej, czyli oko?o 35 000 km nad powierzchni? Ziemi. To ogromna ró?nica wzgl?dem satelitów Starlink, na korzy?? tych drugich, dzi?ki czemu mog? one zaoferowa? du?o ni?sze opó?nienie po??czenia. Mówimy tu o opó?nieniach ponad 15 razy mniejszych (45 ms vs 700 ms). Gdy u?wiadomimy sobie, ?e 700 ms to prawie sekunda, ta sekunda, któr? potrafimy zauwa?y? na zegarku i która czasem tak si? nam d?u?y, to zdajemy sobie spraw?, ?e jest to bardzo du?e opó?nienie stanowi?ce ogromn? wad? w sieciach bezprzewodowych. Z drugiej strony mamy tylko 45 ms. Z czym porówna? tak? warto??? Mo?e z mrugni?ciem okiem, które trwa oko?o 300 ms?
Cykl #PowiedzSprawdzam
Mo?na wi?c powiedzie?, ?e opó?nienie 45 ms jest prawie 7 razy krótsze ni? mrugni?ciem okiem, a opó?nienie 700 ms jest ponad 2 razy d?u?sze ni? mrugni?cie okiem.
B?d?c obiektywnym nale?y jednak podkre?li? podstawow? zalet? rozwi?za? satelitarnych, w których satelity znajduj? si? na wysokich orbitach. Otó? jeden Satelita jest wówczas w stanie obs?u?y? terminale abonenckie na bardzo du?ym obszarze. S? to jednak po??czenia o du?o gorszych parametrach ni? te oferowane przez rozwi?zania z satelitami umieszczonymi na niskich orbitach. Nale?y sobie odpowiedzie? na pytanie, który wariant przy obecnych wysokich wymaganiach na pr?dko?? transmisji i opó?nienie, np.: do pracy zdalnej, streamingu w wysokiej rozdzielczo?ci czy video rozmowy wysokiej jako?ci, jest lepszy? Podej?cie SpaceX wydaje si? w tym obszarze s?uszne.
Próba zag?uszenia Starlinków
Starlink pozostaje jednym z niewielu dzia?aj?cych kana?ów komunikacyjnych, który umo?liwia mieszka?com Ukrainy kontakt ze ?wiatem zewn?trznym. Niestety 5 marca 2022 r. Elon Musk poinformowa? na Twitterze, i? jego satelity s? zag?uszane nad terenem obj?tym wojn?. W?a?ciciel SpaceX nie sprecyzowa?, kto jest sprawc? tej ingerencji. Jednak nietrudno si? domy?la?, i? chodzi o Rosjan. Dzi?ki szybkiej rekcji programistów Starlink, system zosta? zaktualizowany i uszczelniony. Wed?ug deklaracji Muska Ukraina nie zostanie odci?ta od dost?pu do sieci.
