Jest motywacja – wszyscy badani chc? si? dekarbonizowa? – ale tylko 30 proc. przesz?o do etapu wprowadzania zmian lub ma opracowan? strategi? i wybranych dostawców. Firma DUON w?a?nie udost?pni?a raport, opracowany wraz z Instytutem badawczym Keralla Research, który pokazuje, jak z wyzwaniem dekarbonizacji radz? sobie polskie firmy przemys?owe – co je zach?ca do zmiany, a co skutecznie hamuje na tej ?cie?ce?
Filar si? kruszy
Skala wyzwania jest ogromna, bo Polska nadal stoi na w?glu. Oficjalne dane Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesy?owych (ENTSO-E) pokazuj?, ?e w 2023 r. dominuj?cymi ?ród?ami energii by?y w?giel kamienny i brunatny, które w sumie a? w 63 proc. wype?ni?y nasz miks energetyczny. Ale ju? s?ycha?, jak ten filar p?ka. Sektor jest coraz mniej rentowny: w 2023 r. wydobycie w polskich kopalniach spad?o do poziomu sprzed I wojny ?wiatowej, a koszty obs?ugi kopal? oraz utrzymania wysokich pensji kadr górniczych tylko rosn?. Odchodzenie od produkcji w?asnego w?gla nie przek?ada si? na malej?ce zu?ycie tego paliwa. W zwi?zku z tym nie do??, ?e dop?acamy do nierentownego sektora, to jeszcze jeste?my skazani na import surowca, który zaczyna by? paliwem coraz mniej uzasadnionym ekonomicznie (cho?by ze wzgl?du na system EU ETS i ca?? polityk? klimatyczn? UE).
W przypadku Polski dekarbonizacja jest wi?c trudnym, z?o?onym wyzwaniem, cho? jednocze?nie nieuniknionym.
Dekarbonizacja si? op?aca
Wed?ug prawie 80 proc. firm badanych przez DUON dekarbonizacja oznacza dla nich odczuwalne zmiany. Dzi?ki niej przede wszystkim: poprawi? swój wizerunek (51 proc.), podnios? swoj? konkurencyjno?? na rynku (32 proc.), uproszcz? produkcj? (25,5 proc.).
Okazuje si?, ?e odej?cie od w?gla zaprocentuje te? w d?u?szej perspektywie w skali ca?ego kraju. Kiedy Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) wzi?? pod lup? trzy scenariusze rozwoju polskiego miksu energetycznego do 2040 r. scenariusz zak?adaj?cy pozostanie przy w?glu jako filarze energetyki wypad? najdro?ej. I to pomimo tego, ?e mamy infrastruktur?. Koszt utrzymania obecnego poziomu zu?ycia w?gla w energetyce wyniesie w rezultacie ponad 1,3 bln z? przez nast?pnych kilkana?cie lat. Wed?ug PIE najtaniej b?dzie szybko i zdecydowanie odej?? od w?gla, bo wtedy Polska gospodarka b?dzie musia?a zainwestowa? nieca?e 900 mld z?.
Plany polskich firm przemys?owych pokrywaj? si? z zaleceniami PIE: badanie pokazuje, ?e zak?ady chcia?yby dekarbonizowa? si? bez pó??rodków. Najwi?cej firm (40 proc.) chce od razu odej?? od w?gla i zmieni? ca?? instalacj? wewn?trzn? w zak?adzie. Co ciekawe w porównaniu z badaniem, które DUON i Keralla Research prowadzi?y w 2021 r., zmala?a liczba firm optuj?cych jedynie za modernizacj? dotychczasowych rozwi?za?. Pokazuje to, ?e coraz wi?cej przedsi?biorstw dostrzega potrzeb? zmiany.
Czego najbardziej boj? si? polskie firmy przemys?owe?
A? 97 proc. zak?adów konfrontuje si? z minimum o?mioma ró?nymi wyzwaniami. Najwi?kszym spo?ród nich jest finansowanie – zarówno samej budowy nowej kot?owni (67 proc.), jak i jej eksploatacji (45 proc.). Firmy czuj? te? na sobie ci??ar wyzwa? procesowych, poniewa? widz?, ?e znalezienie zast?pstwa dla w?gla nie jest ?atwe. Zmagaj? si? równie? z brakiem czasu potrzebnego na przygotowanie i przeprowadzenie procedur.
Paradoksalnie na najwi?ksze obawy, czyli te finansowe, mo?na do?? ?atwo znale?? remedium. Fundusze europejskie oferuj? ró?ne opcje dofinansowania np. do gazu ziemnego, funkcjonuj? te? premie kogeneracyjne. Poza tym rezygnacja z w?gla pozwala unikn?? wysokich kosztów emisji CO2. Pami?tajmy, ?e bezp?atne uprawnienia emisyjne b?d? stopniowo wycofywane z przemys?u do 2034 r.
Z pewno?ci? jednak nastroje naszych firm przemys?owych uspokoi?oby sformu?owanie klarownej, ponadpartyjnej ?cie?ki dekarbonizacji dla Polski. Raport dobitnie pokazuje, ?e przedsi?biorstwa czuj? si? zdezorientowane, pozbawione prawnego i merytorycznego wsparcia ze strony w?adz.
Biznes future-proof: je?li nie w?giel, to co?
W pierwszej kolejno?ci gaz ziemny – 65 proc. firm wymienia go jako rozwa?an? alternatyw? dla w?gla. Co ciekawe ¼ rozwa?a biomas?. Co prawda b??kitne paliwo postrzegane jest jako drogie, ale doceniane s? jego zalety.
– Korzy?ci wymieniane przez badanych pokazuj?, ?e gaz ziemny to paliwo, dzi?ki któremu firma mo?e by? dobrze zakorzeniona w tera?niejszo?ci, a jednocze?nie odporna na nadchodz?ce zmiany, zw?aszcza je?li chodzi o LNG. Korzystanie z LNG gwarantuje dost?p do gazu ziemnego niezale?nie od dost?pu do sieci dystrybucyjnej. Mo?e stanowi? alternatyw? dla sieci lub te? element przej?ciowy w oczekiwaniu na pod??czenie do gazu sieciowego. Otwiera równie? drog? do dalszej, op?acalnej transformacji energetycznej firmy. W przysz?o?ci mo?na je zast?pi? bioLNG bez dodatkowych, obci??aj?cych inwestycji w przebudow? infrastruktury. Cieszy nas wi?c, ?e prawie 72 proc. badanych zna i analizowa?o rozwi?zanie polegaj?ce na dostarczaniu gazu ziemnego w postaci skroplonej – zaznacza Kamil Kapusta, starszy specjalista ds. marketingu z DUON Dystrybucja.
Zgubi nas my?lenie zero-jedynkowe
Dekarbonizacja energetyki przy u?yciu jednej technologii nie spe?ni swojego zadania. Bior?c pod uwag? specyfik? pa?stw UE nie ma te? jednego w?a?ciwego miksu energetycznego. Nawet Dania, praktycznie zdekarbonizowana, jeszcze w niewielkim procencie korzysta z paliw kopalnych. Wiatr, fotowoltaika, biometan, gaz, a w przysz?o?ci atom – to realne opcje dla Polski. Tylko ?e potencja? to jedno, a mocna pa?stwowa strategia to drugie. Raport firmy DUON i instytutu Keralla Research potwierdza, ?e brak d?ugofalowej wizji dekarbonizacji daje si? polskim firmom we znaki. Tymczasem zegar tyka: po pierwsze Polska zgodzi?a si? na realizacj? ambitnych celów Zielonego ?adu. Po drugie chodzi o globalny megatrend – konkurencyjne b?d? tylko te gospodarki, które zabiegaj? o niskoemisyjno??.
