Dyskusja o tym, czy stawka WIBOR zniknie i co j? zast?pi dotyczy bezpo?rednio i po?rednio wielu uczestników rynków finansowych i konsumentów. Odwo?uje si? do niej wi?kszo?? portfela kredytowego w Polsce, w tym mi?dzy innymi znaczna cz??? kredytów hipotecznych dla klientów detalicznych. Temu zagadnieniu po?wi?cona by?a jedna z sesji Europejskiego Kongresu Finansowego w Sopocie. Jej uczestnicy rozmawiali, czy istnieje preferowane rozwi?zanie i jakie ma cechy oraz jakie mog? by? konsekwencje wybranych alternatyw. Gospodarzem debaty Stawka zmienna WIBOR lub jej odpowiednik. Gdzie zmierzamy i co z tego wyniknie? by?a firma doradcza Deloitte.
Zasady, wed?ug których powinny by? opracowywane wska?niki referencyjne, które mia?yby zast?pi? dotychczas stosowany w Polsce WIBOR, okre?la unijne rozporz?dzenie BMR. Te stawki wp?ywaj? na oprocentowanie kredytów, lokat, kont oszcz?dno?ciowych, produktów strukturyzowanych, papierów d?u?nych i innych instrumentów finansowych. Problem zmiany istniej?cych umów oraz zawieranie nowych umów z wykorzystaniem innego wska?nika budzi wiele emocji. Ma te? wymierne konsekwencje zarówno dla domowych bud?etów, jak równie? dla bilansów przedsi?biorstw i banków. Wska?niki referencyjne musz? wi?c oddawa? rzeczywisto?? ekonomiczn? w sposób rzetelny i dok?adny, a dane, które wp?ywaj? na obliczenie wska?nika musz? by? rzetelne, kompletne i wysokiej jako?ci.
Perspektywa zast?pienia WIBOR-u innym wska?nikiem bierze si? bezpo?rednio z wymogów BMR. Mówi? one, ?e ma on wiernie odzwierciedla? rynek bazowy, powinien by? mo?liwy do zweryfikowania i odporny na manipulacje. Jednocze?nie musi by? transparentny i – przede wszystkim – oparty na danych transakcyjnych. Poszczególne kraje europejskie wprowadzaniem za?o?e? wynikaj?cych z BMR zajmuj? si? ju? od kilku lat. Na obszarze europejskim nie ma jednego, powszechnie obowi?zuj?cego podej?cia i wykorzystywane s? wska?niki o zró?nicowanej charakterystyce ekonomicznej – mówi? podczas wprowadzenia do debaty Pawe? Sp?awski, ACCA, FRM, partner, Risk Advisory, Financial Services Deloitte.
Uczestnicy debaty wskazywali, ?e polski rynek mo?e z powodzeniem skorzysta? w wielu przypadkach z do?wiadcze? zagranicznych regulatorów. Dzi?ki temu reform? WIBOR mo?na nie tylko efektywniej zaplanowa?, ale i wdro?y? ponosz?c mniejsze koszty. Co istotne, wyzwa? zwi?zanych z tak? zmian? jest du?o, wi?c warto j? przeprowadzi? tak, ?eby skorzysta? na tym ca?y, szeroko rozumiany rynek, a nie jego pojedynczy uczestnicy.
WIBOR to nie tylko hipoteki
Rynek finansowy oparty o wska?niki, takie jak WIBOR – to nie jest tylko rynek kredytowy, ale te? rynek instrumentów zabezpieczaj?cych. Banki powszechnie stosuj? bowiem zabezpieczenia portfeli kredytowych opartych na zmiennej stopie procentowej przed ryzykiem zmiany przep?ywów pieni??nych. Efekt takiego posuni?cia znajduje odzwierciedlenie w innych dochodach ca?kowitych, które s? elementem kapita?ów w?asnych tych instytucji. Zmiana wska?nika mo?e wi?c spowodowa?, ?e przep?ywy z kredytów b?d? inne ni? przep?ywy z instrumentów zabezpieczaj?cych, a to mo?e prowadzi? do nieefektywno?ci i konieczno?ci zaprzestania stosowania rachunkowo?ci zabezpiecze? oraz przeniesienia kwot uj?tych w kapitale w?asnym do wyniku.
Je?eli dokonamy zmiany wska?nika, który z ró?nych powodów nie b?dzie porównywalny z poprzednim poziomem, mo?e si? okaza?, ?e bardzo wiele instrumentów, w tym instrumenty pochodne, obligacje korporacyjne i wiele obligacji rz?dowych, po?yczek korporacyjnych, w zasadzie ka?dy instrument finansowy, b?d? mia?y inn? warto?? i te konsekwencje mog? by? bardzo zasadnicze. Za?o?enie porównywalno?ci wska?nika jest niezwykle istotne – mówi? podczas debaty Przemys?aw Szczygielski, lider sektora finansowego w Polsce i zarz?dzania ryzykiem oraz doradztwa regulacyjnego dla sektora finansowego, Deloitte w Polsce.
Uczestnicy rozmowy wskazywali, ?e reforma WIBOR dotyczy ca?ego sektora finansowego, wszystkich emitentów instrumentów finansowych, Ministerstwa Finansów, banków i na ko?cu równie? konsumentów. Ich zdaniem problem jest bardzo z?o?ony i mo?liwe, ?e nie wszyscy maj? wyobra?enie, jakie potencjalnie skutki finansowe mog? towarzyszy? tej zmianie.
Banki z uwag? analizuj? propozycje zmian i nie s? zaskoczone, ?e do reformy w tym obszarze dojdzie. To jest dobra praktyka, ?eby takie wska?niki jak WIBOR zast?powa? stawkami opartymi o risk-free rate. Zaskoczeniem dla sektora bankowego jest proponowany termin tej zmiany. W strategii GPW zapisano dat? zmiany w 2025 roku. Bior?c pod uwag? skal? przedsi?wzi?cia oraz to, ?e jest to zmiana bardzo z?o?ona i czasoch?onna, termin 1 stycznia 2023 roku jest nierealny. Co wi?cej, ka?da zmiana, która nie b?dzie zmian? ekwiwalentn?, czyli prowadz?c? do tego, ?e WIBOR zostanie zamieniony na inny wska?nik, ale zmieniony w sposób nieekwiwalentny, b?dzie wi?za?a si? z bardzo istotnymi skutkami finansowymi – oceni?a Bo?ena Graczyk, wiceprezes zarz?du, ING Banku ?l?skiego.
Przeprowadzenie reformy zgodnie z wymogami BMR gwarantuje ograniczenie szerokich rynkowych perturbacji. Poza innymi szczegó?ami konieczna jest uzgodnienie adekwatnej korekty spreadu – bez niej nie da si? w zasadzie bez wyra?nej straty jednej ze stron skonwertowa? transakcji IRS opartych o WIBOR do transakcji OIS, w której cz??? zmienna jest powi?zana z jednodniow? stawk? referencyjn?. Ten proces dotyczy równie? mi?dzynawowych CCP rozliczaj?cych instrumenty oparte o WIBOR – wskazywa? S?awomir Panasiuk, wiceprezes zarz?du, Krajowy Depozyt Papierów Warto?ciowych S.A., KDPW_CCP S.A.
Czas potrzebny jest uczestnikom rynku finansowego nie tylko po to, ?eby wdro?y? zmian?, ale te?, aby dostosowa? swój bilans i odpowiednio przeprofilowa? ryzyka na takie, które chc? zabezpieczy?. To jest ?wiadoma decyzja, czy na jakie? ryzyko dana instytucja si? nara?a, czy je zabezpiecza. Rachunkowo?? zabezpiecze? bierze si? w?a?nie st?d, ?e wiele banków w Polsce du?? cze?? ryzyka transferuje i zabezpiecza.
Dobry wska?nik, czyli jaki?
Dobry wska?nik referencyjny po pierwsze budzi zaufanie. Ka?dy wska?nik referencyjny inkorporuje charakterystyczne dla siebie ryzyka, które jeste?my w stanie wyodr?bni? i które maj? jasn? charakterystyk?. Co wi?cej, wska?nik referencyjny powinien by? jasno zdefiniowany co do rynku, którego pomiar jest celem – a je?eli „po?ycza” dane z innych, powi?zanych ryków, co jest dopuszczalne, to powinni?my by? w stanie zdefiniowa?, co si? z takim wska?nikiem referencyjnym stanie w przysz?o?ci maj?c na uwadze wykorzystanie informacji z ró?nych segmentów gospodarki. Je?eli decydujemy si? na zmian? czego?, co funkcjonuje w rzeczywisto?ci ekonomicznej od 30 lat, to musimy wiedzie?, ?e zostanie to z nami nie na najbli?sze dwa miesi?ce czy rok, tylko na 30 lat, a mo?e wi?cej – zauwa?y?a Aleksandra Bluj, wiceprezes zarz?du, GPW Benchmark
Projektowana reforma oznacza zmian? my?lenia o wska?niku referencyjnym z takiego, który patrzy do przodu, na taki, który patrzy na przesz?o??. Z ugruntowanej w globalnej sferze gospodarki finansowej my?li o risk-free ratewynika, ?e instytucje finansowe wiedz?, jakiego rodzaju ryzyka mog? zosta? w??czane do danego wska?nika referencyjnego. Podstawow? cech? wska?nika referencyjnego typu risk-free rate jest to, aby ryzyka by?o jak najmniej. Odpowiedzi? na potrzeb? wska?ników terminowych z ograniczonym ryzykiem jest compound, czyli procent sk?adany, poniewa? najmniej obarczone ryzykiem s? rzeczywiste transakcje jednodniowe, wska?niki O/N, które mo?na przeliczy? i na ich podstawie opracowa? terminowy wska?nik referencyjny.
Nawet je?li wszystko uda si? wyliczy?, wyprodukowa? do ko?ca tego roku, to tak czy inaczej mamy ca?y rynek finansowy, który musi si? rozwin??. Pozostaj? jeszcze relacje z klientami – jak ju? wszystko wyliczymy to b?dziemy si? uczy?, jak klientom korporacyjnym i indywidualnym wyt?umaczy?, co to jest compound. I to potrwa miesi?ce albo nawet lata – mówi? na zako?czenie Pawe? Sp?awski.
Paneli?ci zgodnie podkre?lali te?, ?e je?li reforma ma by? przeprowadzona skutecznie musi obejmowa? wszystkich uczestników rynku, a nie tylko sektor bankowy. W tym celu ich zdaniem powinna powsta? grupa robocza, w sk?ad której obok banków, GPW Benchmark czy KDPW powinni wej?? tak?e przedstawiciele Ministerstwa Finansów, NBP i KNF oraz inni interesariusze rynku finansowego (np. TFI czy emitenci obligacji).
Czas to jest klucz do sukcesu – je?li go zabraknie i znajd? si? grupy osób niezadowolonych czy kontestuj?cych zmian?, to w d?ugim terminie mo?emy mie? k?opot. Mo?e si? wówczas okaza?, ?e ca?a reforma nie doprowadzi?a nas do celu. Nagle który? z elementów rynków finansowych czy instrumentów pochodnych po prostu w przysz?o?ci nie b?dzie dzia?a?. To b?dzie du?o bardziej bolesne dla nas wszystkich ni? wdro?enie tej reformy miesi?c, pó? roku czy rok wcze?niej. Czas jest tym, co jest najbardziej w tej chwili potrzebne, aby móc na ko?cu powiedzie?, ?e reforma jest sukcesem, jest dobrze wdro?ona i jest zrozumia?a.
