Stalkerware, czyli oprogramowanie do inwigilacji wykorzystywane w przemocy domowej, nadal stanowi istotny problem – wynika z nowego raportu firmy Kaspersky, który pokazuje, ?e w 2020 r. ofiar? narz?dzi tego typu pad?o ??cznie 53 870 u?ytkowników urz?dze? mobilnych na ca?ym ?wiecie.
Z raportu firmy Kaspersky wynika, ?e sytuacja nie uleg?a znacz?cej poprawie w porównaniu z zesz?ym rokiem – w 2019 r. zidentyfikowano 67 500 u?ytkowników smartfonów, którzy padli ofiar? oprogramowania stalkerware. Jednocze?nie, mówi?c o poprawie, nale?y wzi?? pod uwag? wybuch pandemii. Oprogramowanie stalkerware jest cz?sto wykorzystywane do sprawowania cyfrowej kontroli nad ?yciem partnera, dlatego nie powinno nas dziwi?, ?e roczna krzywa obrazuj?ca liczb? u?ytkowników na ca?ym ?wiecie, na urz?dzeniach których zosta?o ono wykryte, wykazuje spadek w okresie marzec–czerwiec 2020 r., po którym nast?puje stabilizacja. Zbiega si? to w czasie z wprowadzaniem lockdownu na ?wiecie, a nast?pnie ?agodzeniem restrykcji w wielu krajach.
Globalny i europejski wymiar oprogramowania stalkerware
Stalkerware jest form? cyberprzemocy oraz globalnym zjawiskiem, które dotyka pa?stwa niezale?nie od ich wielko?ci, spo?ecze?stwa czy kultury. Na szczycie listy krajów, w których problem ten najbardziej da? si? we znaki u?ytkownikom w 2020 r., znajduje si? Rosja, Brazylia, Stany Zjednoczone, Indie oraz Meksyk. Tu? za nimi, jako pierwsze pa?stwo europejskie, uplasowa?y si? na szóstym miejscu Niemcy. Pierwsz? dziesi?tk? zamykaj?: Iran, W?ochy, Wielka Brytania oraz Arabia Saudyjska. Globalna lista krajów z najwi?ksz? liczb? ofiar prezentuje si? nast?puj?co:
- Rosja: 12 389
- Brazylia: 6 523
- Stany Zjednoczone: 4 745
- Indie: 4627
- Meksyk: 1 570
- Niemcy: 1 547
- Iran: 1 345
- W?ochy: 1 144
- Wielka Brytania: 1 009
- Arabia Saudyjska: 968
W Europie na szczycie listy znalaz?y si? Niemcy, W?ochy i Wielka Brytania. Polska znalaz?a si? na szóstym miejscu z 444 zidentyfikowanymi ofiarami oprogramowania stalkerware. Europejska lista krajów z najwi?ksz? liczb? ofiar wygl?da nast?puj?co:
- Niemcy: 1 547
- W?ochy: 1 144
- Wielka Brytania: 1 009
- Francja: 904
- Hiszpania: 873
- Polska: 444
- Holandia: 321
- Rumunia: 222
- Belgia: 180
- Austria: 153
Liczba u?ytkowników b?d?cych ofiar? oprogramowania stalkerware nadal jest wysoka i ka?dego dnia wykrywamy nowe przypadki. Warto pami?ta?, ?e za tymi liczbami kryj? si? prawdziwe ludzkie historie i czasami jest tam ciche wo?anie o pomoc. Dlatego dzielimy si? nasz? wiedz? ze ?rodowiskiem, które usi?uje po?o?y? kres wykorzystywaniu oprogramowania stalkerware, gdy? dzi?ki temu b?dziemy mogli lepiej zrozumie? ten problem. Nie ma w?tpliwo?ci, ?e musimy przekazywa? sobie nawzajem to, co zdo?ali?my ustali?, aby zapewni? jeszcze lepsze wykrywanie i ochron? ofiarom cyberprzemocy – powiedzia? Wiktor Czebyszew, dzia?u badawczo-rozwojowego w firmie Kaspersky.
Dzia?ania przeciwko cyberprzemocy
W 2021 r. firma Kaspersky, wraz z czterema partnerami, rozpocz??a prac? nad ogólnounijnym projektem o nazwie „DeStalk”, który jest wspierany przez Komisj? Europejsk? w ramach jej programu „Prawa, Równo?? oraz Obywatelstwo”. Wed?ug danych firmy Kaspersky, w 2020 r. ofiar? oprogramowania stalkerware pad?o ??cznie 6 459 u?ytkowników mobilnych w Unii Europejskiej.
Zanim powsta? projekt DeStalk, w 2019 r. firma Kaspersky za?o?y?a wraz z dziewi?cioma innymi organizacjami koalicj? na rzecz walki z oprogramowaniem stalkerware, która obecnie posiada 30 cz?onków na pi?ciu kontynentach. Jej celem jest poprawa wykrywania oprogramowania stalkerware, wzajemne uczenie si? w?ród organizacji non-profit oraz firm, jak równie? zwi?kszanie ?wiadomo?ci publicznej.
Cz?onkowie koalicji poczynili ogromne post?py w zesz?ym roku, w tym w zakresie podnoszenia ?wiadomo?ci, wykrywania oprogramowania stalkerware oraz bada? dotycz?cych codziennego ?ycia osób, które do?wiadczy?y przemocy domowej. Koalicja umo?liwi?a nam ca?o?ciowe podej?cie do z?o?onego problemu. Nie ma on prostego rozwi?zania, dlatego musimy nadal dzia?a? na wielu frontach – powiedzia?a Eva Galperin, dyrektorka ds. cyberbezpiecze?stwa w firmie Electronic Frontier Foundation.
Ponadto w listopadzie 2020 r. firma Kaspersky udost?pni?a TinyCheck – darmowe rozwi?zanie do walki z oprogramowaniem stalkerware – aby pomóc organizacjom non-profit wspiera? ofiary przemocy domowej i chroni? ich prywatno??. Unikatow? funkcj? rozwi?zania jest zdolno?? wykrywania oprogramowania stalkerware oraz informowania o tym ofiary w taki sposób, aby nie dowiedzia? si? o tym sprawca. Narz?dzie jest wspierane przez ?rodowisko zwi?zane z bezpiecze?stwem IT i nieustannie aktualizowane.
Porady bezpiecze?stwa
Aby sprawdzi?, czy na urz?dzeniu mobilnym zosta?o zainstalowane oprogramowanie stalkerware, nale?y zwróci? uwag? na nast?puj?ce znaki ostrzegawcze:
· Sprawd? uprawnienia zainstalowanych aplikacji: stalkerware mo?e ukrywa? si? pod fa?szyw? nazw? aplikacji z podejrzanym dost?pem do wiadomo?ci, listy po??cze?, lokalizacji oraz innej prywatnej aktywno?ci. Twoj? czujno?? powinna wzbudzi? na przyk?ad sytuacja, gdy aplikacja o nazwie „Wi-Fi” chce dost?pu do geolokalizacji.
· Usu? nieu?ywane aplikacje. Je?li nie korzystasz z danej aplikacji od co najmniej miesi?ca, mo?esz przyj??, ?e ju? jej nie potrzebujesz. A je?li sytuacja zmieni si?, zawsze mo?esz zainstalowa? j? ponownie.
· Na urz?dzeniach z systemem Android sprawd? ustawienia zwi?zane z instalowaniem aplikacji z nieznanych ?róde?. Je?li opcja ta jest w??czona, mo?e to wskazywa?, ?e na urz?dzeniu zosta?o zainstalowane niechciane oprogramowanie spoza oficjalnego sklepu firmy Google.
· Sprawd? swoj? histori? przegl?dania. Aby pobra? oprogramowanie stalkerware, sprawca b?dzie musia? odwiedzi? pewne strony internetowe, które b?d? zupe?nie obce ofierze. Podejrzany jest te? brak historii, sugeruj?cy, ?e sprawca chcia? zatrze? po sobie ?lady.
· Stosuj sprawdzon? cyberochron?, tak? jak np. Kaspersky Internet Security for Android, która zabezpieczy Ci? przed wszelkimi rodzajami zagro?e? mobilnych oraz b?dzie regularnie sprawdza? urz?dzenie.
Zanim usuniesz oprogramowanie stalkerware z urz?dzenia:
· Je?li wykryjesz stalkerware na swoim urz?dzeniu, powstrzymaj si? od natychmiastowego usuni?cia go, poniewa? sprawca mo?e to zauwa?y?. Pami?taj, ?e taka osoba mo?e stanowi? potencjalne zagro?enie dla bezpiecze?stwa, a w niektórych przypadkach mo?esz w ten sposób wywo?a? u niej eskalacj? przemocy.
· Skontaktuj si? z lokalnymi w?adzami oraz organizacjami wspieraj?cymi ofiary przemocy domowej w celu uzyskania pomocy i planu bezpiecze?stwa. Lista odpowiednich organizacji dzia?aj?cych w ró?nych krajach jest dost?pna na stronie www.stopstalkerware.org.
· Zastanów si?, czy chcesz zachowa? dowód, ?e tego rodzaju oprogramowanie by?o wykorzystywane przeciwko Tobie.
· Zaufaj swojej intuicji i zrób to, co uznasz za najbezpieczniejsze w Twojej sytuacji.
