Nikt nie lubi by? na cenzurowanym, szczególnie w tak delikatnej sprawie jak pieni?dze. Zgodnie z badaniami BIG InfoMonitor, czterech na pi?ciu Polaków chce od razu sp?aca? swoje d?ugi, by unikn?? ich negatywnych konsekwencji. Mimo tych szczerych ch?ci d?u?ników jednak wci?? nie brakuje. Prawie 3 mln Polaków posiada niesp?acone zobowi?zania, które ??cznie przekraczaj? 73 mld z?. Specjalnie na zbli?aj?cy si? Ogólnopolski Dzie? Bez D?ugów BIG InfoMonitor przygotowa? kilka krótkich wskazówek, co zrobi?, by si? od nich uwolni?.
1) Rachunek sumienia i portfela – wypracuj system wczesnego ostrzegania
Najwa?niejsze jest zdanie sobie sprawy, ?e nawet najmniejszego zad?u?enia nie wolno lekcewa?y? i nale?y mu przeciwdzia?a? mo?liwie jak najwcze?niej.
Cz?sto jestem pytany o to, co powinno sygnalizowa? problem – odsy?am wówczas do prostego testu 15 pyta?. Jest to rodzaj termometru pozwalaj?cego stwierdzi? czy nie cierpimy na stan podgor?czkowy w finansach osobistych – mówi Roman Pomianowski psycholog ze Stowarzyszenia Program Wsparcia Zad?u?onych.
Je?li oka?e si?, ?e przekroczyli?my bezpieczn? granic? nie nale?y chowa? g?owy w piasek i panikowa? lecz rzeczowo, z optymizmem pozbawionym ?yczeniowego my?lenia, przygotowa? dobry plan wyj?cia. Najpierw policzy? swoje sta?e zobowi?zania oraz zaleg?o?ci. Pod lup? trzeba wzi?? wszystkie kredyty i po?yczki, które zaci?gn?li?my, sprawdzi? te? rozliczenia bie??cych kosztów ?ycia, mieszkaniowych, mediów, rachunków za telefon, telewizj? czy internet. Nie mo?na lekcewa?y? nawet pozornie drobnych kosztów, np. upomnie?, mandatów, czy op?at s?dowych.
Bywa, ?e trudno przypomnie? sobie wszystkie zaleg?o?ci – wtedy najlepiej przejrze? dok?adnie pochowane w szufladach dokumenty, monity, wezwania od wierzycieli, a je?li to nie wystarczy zwróci? si? do BIG InfoMonitor i Biura Informacji Kredytowej po raporty o sobie, które raz na pó? roku wydawane s? bezp?atnie. Z dokumentu uzyskanego z Rejestru D?u?ników BIG InfoMonitor mo?na b?dzie odczyta?, kto i jakie informacje wpisa? na nasz temat, b?dzie wi?c m.in. wiadomo komu nie zap?acili?my w terminie i jaka to jest suma. Z kolei z BIK – dowiemy si?, m.in. jakie kredyty i po?yczki mamy do sp?acenia, ile ich jest na jakie kwoty. Nie wolno si? za?amywa?, nawet gdy kwota zaleg?o?ci wydaje si? zbyt trudna do sp?aty. W chwilach zw?tpienia warto poprosi? o wsparcie rodzin? i przyjació?. G??boki oddech, czas na kolejny krok!
Sprawd? czy problem zad?u?enia, niewyp?acalno?ci dotyczy Ci? osobi?cie
1. Czy d?ugi, które masz, negatywnie wp?ywaj? na Twoje ?ycie rodzinne i czyni? je nieszcz??liwym?
2. Czy problem d?ugów rozprasza Ci? w Twojej codziennej pracy?
3. Czy Twoje d?ugi wp?ywaj? na Twoj? reputacj??
4. Czy Twoje d?ugi powoduj?, ?e gorzej o sobie my?lisz, wstydzisz si?, do?wiadczasz poczucia winy ?
5.Czy kiedykolwiek udziela?e? fa?szywych informacji, / k?ama?e?/ by otrzyma? kredyt?
6. Czy kiedykolwiek sk?ada?e? nierealne obietnice swoim wierzycielom?
7. Czy z powodu Swoich d?ugów zaniedbywa?e? obowi?zki wobec Swojej rodziny?
8. Czy kiedykolwiek ba?e? si?, ?e Twój pracodawca lub bliscy dowiedz? si? o wielko?ci Twoich d?ugów?
9. Czy w trudnej sytuacji finansowej, perspektywa po?yczania pieni?dzy dawa?a Ci wyra?ne uczucie ulgi?
10. Czy z powodu Swoich d?ugów miewasz problemy ze snem?
11. Czy z powodów d?ugów kiedykolwiek rozwa?a?e? upicie si? lub tak post?pi?e??
12. Czy kiedykolwiek po?ycza?e? pieni?dze nie patrz? na to, jakie koszty b?dziesz musia? zap?aci??
13.Czy zazwyczaj spodziewasz si? negatywnej odpowiedzi, gdy sprawdzana jest Twoja zdolno?? kredytow? w banku lub wyp?acalno?? kiedy p?acisz kart??
14. Czy kiedykolwiek postanowi?e? wprowadzi? ostry re?im sp?aty swoich d?ugów, a potem z?ama?e? si? pod wp?ywem okoliczno?ci i powróci?e? do dawnych zasad?
15. Czy szukasz usprawiedliwie? dla Swojej sytuacji zad?u?enia, np. winnych Twoich problemów lub wierzysz, ?e to przej?ciowe trudno?ci i kiedy tylko si? we?miesz w gar??, to wyjdziesz z d?ugów?
Odpowied? TAK na wi?cej ni? 8 pyta?, sugeruje istnienie problemu psychologicznych/?yciowych konsekwencji zad?u?enia wymagaj?cych podj?cia pilnych dzia?a? zaradczych.
2) Zbawienna zmiana przyzwyczaje?
Znaj?c ju? stan swego zad?u?enia, nale?y dok?adnie przeanalizowa? wydatki. Na pewno znajd? si? tam takie, z których mo?na zrezygnowa? lub je ograniczy?. Warto zrobi? szczegó?owy plan i wskaza? punkty, w których oszcz?dzanie b?dzie kosztowa?o najmniej wyrzecze?. Trzeba nauczy? si? odró?nia? wydatki konieczne, tzw. potrzeby od zachcianek, z których naj?atwiej b?dzie nam zrezygnowa?.
Proponuj? bardzo prosty sposób. Zbierajmy paragony, a raz w tygodniu korzystaj?c z kolorowych zakre?laczy oce?my, które wydatki by?y absolutnie konieczne i zakre?lamy je na czerwono, a te które nie by?y szczególnie koniecznie – na zielono. Jak roz?o?ymy wszystkie paragony na stole, czy pod?odze zobaczymy efekt „??czki”. Sami zauwa?ycie i zdecydujecie jak mo?na stopniowo zmieni? proporcje – mówi Roman Pomianowski.
Tzw. efekt latte, czyli rezygnacja z ma?ych przyjemno?ci, znalezienie ta?szych us?ug w okolicy czy korzystanie z promocji w supermarkecie mog? nieoczekiwanie przynie?? ulg? dla portfela. Zjawisko to zosta?o pierwszy raz opisane przez ameryka?skiego autora ksi??ek Davida Bacha. Obserwuj?c ludzi, którzy ka?dego dnia w drodze do pracy kupowali kaw?, dopatrzy? si? w tym zachowaniu szansy na spore oszcz?dno?ci. Wed?ug niego, je?li ograniczyliby?my wydatki na drobne przyjemno?ci, to w perspektywie kilkudziesi?ciu lat, mogliby?my zaoszcz?dzi? setki tysi?cy z?otych. Dodatkowo, gdyby?my potrafili zmierzy? si? ze swoimi zgubnymi nawykami, na?ogami np. paleniem, to oprócz poprawy zdrowia, pojawia si? szansa na lawinowy wzrost oszcz?dno?ci – przeci?tny palacz rocznie puszcza z dymem oko?o 5,5 tys. z?.
By zwi?kszy? motywacj?, a przez to konsekwencj? w zarz?dzaniu swoimi finansami warto skorzysta? z przyjaznych i powszechnie dost?pnych narz?dzi, np. arkuszy excela pokazuj?cych efektywno?? i skal? poczynionych oszcz?dno?ci. To punkt wyj?cia do poszukiwania w?asnej metody lepszego radzenia sobie z pieni?dzmi.
3) ?wie?y dop?yw gotówki
Sama oszcz?dno?? to jednak cz?sto zbyt ma?o, aby szybko sp?aci? zaleg?e d?ugi. Prostym, lecz jednocze?nie trudnym sposobem jest podniesienie swoich dochodów. Spokojnie – nie trzeba od razu szuka? nowej pracy. Mo?na spróbowa? poprosi? szefa o podwy?k? lub znale?? dodatkowe ?ród?o dochodów. ?wiat oferuje dzi? wiele mo?liwo?ci dla chc?cych zarobi? par? z?otych, tym bardziej ?e mamy do czynienia z rynkiem pracownika, który naprawd? mo?e dzi? przebiera? w ofertach. Wystarczy pomy?le?, w czym jest si? dobrym i kto wynagrodzi nasz trud w gotówce.
Paradoksalnie najcz??ciej do dorabiania z jednej strony zniech?ca przekonanie, ?e w gr? wchodz? zbyt ma?e, niewarte zachodu pieni?dze, a z drugiej wzgl?dy „honorowe”. Niekiedy trzeba kwestie ambicjonalne od?o?y? na bok, bowiem ?adna praca nie ha?bi. Dla wielu jest to trudna do pokonania, ale na szcz??cie tylko mentalna bariera – mówi psycholog Roman Pomianowski.
Warto tak?e zrobi? przegl?d swoich rzeczy osobistych. By? mo?e s? w?ród nich takie, których nie b?dzie ?al sprzeda?, a dadz? ?rodki na sp?at? cz??ci zad?u?enia. Sposobów znalezienie klientów jest sporo, mo?na to zrobi? na serwisach og?oszeniowych, do??czy? do grup wyprzeda?owych na portalach spo?eczno?ciowych albo skorzysta? z coraz bardziej popularnych w Polsce wyprzeda?y gara?owych.
4) Strategia kluczem do sukcesu
Po rozpoznaniu skali problemu oraz finansowej mobilizacji w formie oszcz?dno?ci i zwi?kszenia przychodów, mo?na stan?? do regularnej bitwy z d?ugami. Sukces zale?y w du?ym stopniu od wytrwa?o?ci i konsekwencji dzia?ania wed?ug obranej strategii. Eksperci polecaj? trzy ró?ne podej?cia do problematyki: (1) sp?at? d?ugu o jak najni?szym pozosta?ym zobowi?zaniu; (2) sp?at? d?ugu z najwy?szym oprocentowaniem lub (3) sp?at? d?ugu z najkrótszym pozosta?ym okresem do sp?aty. Ekonomi?ci mówi? nawet, o efekcie kuli ?nie?nej w sp?acaniu d?ugów. Wed?ug tej teorii przy odpowiedniej motywacji ka?dy kolejny d?ug sp?aca si? szybciej. Najwa?niejsze, by dopasowa? swoj? strategi? do sytuacji osobistej, nie tylko materialnej, ale tak?e rodzinnej oraz stylu ?ycia.
Warto przy tej okazji podkre?li? to, co podpowiada nam wspó?czesna psychologia ekonomiczna – niestety z natury nie jeste?my nadmiernie racjonalni, sk?onni do liczenia, kalkulowania ryzyka itd. Ulegamy chwilowym nastrojom, dzia?amy pod wp?ywem emocji, tworzymy iluzje, w które wierzymy. Nie ma w tym nic z?ego, dopóki ?wiadomi tych okoliczno?ci potrafimy nad nimi panowa?. Zacz?? mo?na od rozró?nienia pomi?dzy tym, co sprawia nam przyjemno?? (chwilowy stan wywo?any pozytywnymi okoliczno?ciami), od satysfakcji jak? uzyskujemy odnosz?c sukces w zmierzaniu si? z osobistymi wyzwaniami. Sp?acanie d?ugów nigdy nie b?dzie samo w sobie przyjemne, co najwy?ej daje chwil? ulgi, mo?e by? jednak dla nas ?ród?em ogromnej satysfakcji buduj?cej poczucie w?asnej warto?ci – mówi Roman Pomianowski.
5) Trzymanie d?ugów w ryzach – wyj?cie na prost?
Strategia odzyskiwania szacunku do siebie i kontroli nad osobistymi finansami – w?asnym ?yciem wymaga odpowiedzialnego zaanga?owania. Powracaj?ca moda np. na zarz?dzanie poprzez „system kopertowy” oprócz licznych udogodnie? i korzy?ci jakie daje, u?wiadamia, ?e podstawowym warunkiem sukcesu jest konsekwencja. Sztuka, bowiem nie tylko w odpowiednim rozdzieleniu pieni?dzy na w?a?ciwie ustalone priorytety, ale równie? unikanie tzw. ksi?gowo?ci kreatywnej. Nasze babcie dlatego odnosi?y sukces, bo wykazywa?y si? ?elazn? dyscyplin? i nie przek?ada?y pieni?dzy mi?dzy kopertami.
Zmaganie si? z zad?u?eniem mo?e przerasta? nasze si?y, cz?sto brakuje nam wiedzy, umiej?tno?ci, wystarczaj?cej determinacji, dlatego warto poprosi? o pomoc fachowców, którzy pomog? przygotowa? specjalny plan. Ludzie zawodowo zajmuj?cy si? doradztwem w zakresie finansów osobistych b?d? w stanie pomóc nam w wyborze optymalnej drogi, w?ród coraz liczniejszych mo?liwo?ci. Tym bardziej, ?e pojawia si? coraz wi?cej ofert pomocy osobom zad?u?onym, pocz?wszy od powszechnego systemu darmowej pomocy prawnej (dzia?a w ka?dej gminie), po oferty powstaj?cej Wspólnoty D?u?ników Anonimowych.
Osobom zad?u?onym, z którymi na co dzie? pracuj? zawsze mog? na pocz?tku rozmowy przekaza? jedn? dobr? wiadomo??. Wierzyciele s? nastawieni ugodowo wobec d?u?ników i s? sk?onni z nimi rozmawia? i ws?ucha? si? w ich racje. Dobrze przygotowane argumenty i szczegó?owy plan pokazuj?cy, w jaki sposób zamierza si? realnie sp?aci? zad?u?enie to klucz do udanych negocjacji. Coraz lepiej zaczynaj? te? dzia?a? mediacje, jako proces wypracowania ugody, tak w post?powaniu cywilnym, jak i administracyjnym – zwraca uwag? psycholog ze Stowarzyszenia Program Wsparcia Zad?u?onych.
Instytucje bankowe oferuj? sporo narz?dzi, np. konsolidacj? kredytów. Jest to zebranie d?ugów w jeden i roz?o?enie go w czasie oraz zmniejszenie rat tak, by by?y ?atwe do sp?acenia. Zawsze warto rozwa?y? te? renegocjacje warunków sp?aty zad?u?enia. Osoby w szczególnie trudnej sytuacji mog? te? wzi?? pod uwag? og?oszenie upad?o?ci konsumenckiej.
Dzie? Bez D?ugów jest tylko jednym w roku – mo?e by? jednak doskona?ym impulsem do odwa?nej refleksji: jak to jest z tymi moimi finansami? Mo?e stanie si? pocz?tkiem nowego, lepszego etapu ?ycia?
