– Popandemiczna recesja na dobre rozpocznie si? dopiero wtedy, kiedy sko?cz? si? pieni?dze z rz?dowych tarcz, a pierwszej fali upad?o?ci firm mo?na spodziewa? si? w III kwartale tego roku – oceniaj? ekonomi?ci Euler Hermes. W?ród najbardziej zagro?onych bran? s? m.in. HoReCa i transport mi?dzynarodowy. Bran?a meblarska i odzie?owa te? mog? spisa? bie??cy rok na straty. Ca?y handel, w tym tak?e ?ywno?? i ?rodki czysto?ci, spowalnia, a konsumenci i firmy ograniczaj? zakupy, bo czekaj? na rozwój wydarze? gospodarczych w obawie przed recesj?. Niepewno?? zmieni te? zwyczaje zakupowe Polaków: konsumenci b?d? wybiera? produkty ta?sze, powróci presja na ceny i obni?ki mar?.
– Prawdziwy kryzys wywo?any pandemi? poka?e si? dopiero, kiedy sko?cz? si? pieni?dze ze wszystkich tarcz. Te transfery gotówkowe, które firmy dosta?y i wci?? dostaj?, to s? co prawda du?e pieni?dze, ale one s?u?y?y g?ównie temu, aby przedsi?biorstwa przetrwa?y w momencie, kiedy gospodarka sta?a w miejscu i w wielu bran?ach w ogóle nie by?o sprzeda?y – mówi Tomasz Starus, cz?onek zarz?du Euler Hermes odpowiedzialny za ocen? ryzyka.
W tej chwili polska gospodarka jest w trakcie odmra?ania, ale w wielu bran?ach firmy nadal notuj? obroty o 30–50 proc. ni?sze ni? przed kryzysem epidemiologicznym. To oznacza, ?e kiedy sko?czy si? finansowe wsparcie od rz?du, b?d? musia?y radzi? sobie samodzielnie, pokrywaj?c wci?? wysokie koszty dzia?alno?ci (czynsze, koszty pracownicze etc.) z w?asnych, du?o mniejszych przychodów. Wiele z nich temu nie podo?a, a efektem b?dzie zwi?kszenie skali zatorów p?atniczych, presja na redukcj? zatrudnienia i obni?ki wynagrodze?.
– Wiele firm b?dzie musia?o odpowiedzie? sobie na pytanie, czy maj? si?? i moc finansow?, ?eby dalej dzia?a?. To b?dzie taki moment, kiedy gospodarka powie: „sprawdzam!”. Pewnie w okolicach III kwarta?u mo?emy spodziewa? si? wynikaj?cej z tego lawiny upad?o?ci firm. Zreszt? pierwsze obserwujemy ju? w tej chwili. Wiele przedsi?biorstw, w szczególno?ci nastawionych na dzia?alno??, która wci?? jest zamro?ona, jak np. turystyka czy wynajem apartamentów, ju? upada – mówi Tomasz Starus.
W?ród bran? najbardziej zagro?onych niewyp?acalno?ci? i ryzykiem upad?o?ci jest m.in. HoReCa, czyli hotelarstwo, restauracje, catering oraz eventy i targi. Te zosta?y najmocniej dotkni?te obecnym kryzysem i tak zapewne pozostanie w kolejnych kwarta?ach. Co wi?cej, problemy dotkn? nie tylko firmy, które dzia?aj? w tych bran?ach, ale tak?e ich dostawców, podwykonawców i powi?zane z nimi podsektory.
– Takie wydarzenia jak koncert czy kongres obs?uguje wiele firm. To jest du?a operacja logistyczna, na któr? sk?ada si? m.in. ochrona, catering, d?wi?kowcy, o?wietleniowcy. Wszyscy ci ludzie w tej chwili nie maj? pracy. W wakacje pewnie równie? nic wielkiego si? nie zadzieje. Owszem, wszyscy sp?dzimy urlopy w kraju, bo granice s? zamkni?te i nie wyjedziemy na zagraniczne wakacje, ale to te? oznacza, ?e nie przyjad? do nas tury?ci z zagranicy, którzy wydaj? w Polsce du?o wi?ksze pieni?dze ni? my sami – mówi Tomasz Starus.
Z perturbacjami musi liczy? si? te? transport, w szczególno?ci mi?dzynarodowy. Z kolei w bran?y spo?ywczej i FMCG obostrzenia wprowadzone w zwi?zku z pandemi? SARS-CoV-2 przynios?y chwilowy boom i wzrost sprzeda?y zwi?zany z gromadzeniem zapasów. Jednak euforia zakupowa trwa?a tylko do Wielkanocy. Po niej przychody spad?y, za to uwypukli?y si? problemy bran?y, takie jak niska mar?owo?? i chroniczne opó?nienia w sp?acie nale?no?ci.
– Stycze? i luty to by? czas, kiedy w p?atno?ciach i przeterminowaniach niewiele si? dzia?o, by? porównywalny z zesz?ym rokiem. W marcu zauwa?yli?my ju? pierwsze sygna?y pogorszenia w bran?y spo?ywczej i AGD. Tutaj ?redni udzia? d?ugów trudnych, czyli przeterminowanych ponad 120 dni, wzrós? z 2 do ponad 4 proc., czyli ponad dwukrotnie. To niema?o, bior?c pod uwag?, ?e firmy z tej bran?y maj? do?? nisk? mar??. Te 2 proc. nieodzyskanych pieni?dzy mo?e powodowa?, ?e wcale nie b?d? mie? zysku – mówi Tomasz Starus. – W bran?y spo?ywczej udzia? trudnych d?ugów wzrós? jeszcze bardziej. Do lutego utrzymywa? si? w granicach 2 proc., a obecnie to ju? 4,5 proc. To bran?a o bardzo du?ych obrotach, wi?c ten odsetek przek?ada si? na du?e pieni?dze, które pewnie s? ju? nie do odzyskania.
Ekspert Euler Hermes ocenia jednak, ?e ?ywno?? ma i b?dzie mia?a dobre perspektywy zbytu jako towar pierwszej potrzeby, a handel spo?ywczy generalnie radzi sobie na razie do?? dobrze. Jednak nadchodz?ce miesi?ce przynios? te? nowe wyzwania, których wiele przedsi?biorstw mo?e nie przetrwa?, takie jak brexit, susza czy planowany podatek cukrowy.
Problem równie? w tym, ?e w Polsce zarówno konsumenci, jak i firmy w obawie przed recesj? ograniczaj? zakupy i czekaj? na rozwój wydarze? gospodarczych. Niepewno?? zmniejszy liczb? zakupów okazjonalnych, a konsumenci wybiera? b?d? produkty ta?sze. Powróci wi?c presja na ceny i niskie mar?e, tak?e w sektorze spo?ywczym. Po pandemii zostanie z nami równie? sk?onno?? do zakupów w internecie, równie? w poszukiwaniu bardziej atrakcyjnych cen.
– Internetowy handel szczególnie dobrze radzi sobie w tych bran?ach, które ju? wcze?niej odrobi?y prac? domow?, czyli np. w elektronice i AGD. Tam jest kilku mocnych graczy, którzy istniej? w internecie od dawna i ten czas by? dla nich dodatkowym bod?cem, ?eby jeszcze bardziej usprawni? e-handel. Oni zyskali, poniewa? nauczyli t? cz??? spo?ecze?stwa, która do tej pory pozostawa?a niech?tna zakupom w internecie, ?e jest to ?atwe i bezpieczne – mówi Tomasz Starus.
Konieczno?? zdalnej pracy i nauki wywo?a?a impuls do zakupów nowego sprz?tu elektronicznego, który naby?o online 35 proc. konsumentów. Jednak i tutaj boom sko?czy? si? wraz ze znoszeniem ogranicze?. Aktualnie zarówno klienci indywidualni, jak i firmy ograniczaj? takie zakupy, czekaj?c na rozwój sytuacji gospodarczej, a pierwsze dni otwarcia sklepów nie wskazuj? na du?e zainteresowanie ofert? RTV/AGD. Euler Hermes wskazuje, ?e na tle innych bran? ten sektor do?wiadczy? jak na razie umiarkowanego spadku (-16,7 proc. rok do roku), jednak wiele wskazuje na to, ?e wi?ksze za?amanie i problemy z p?ynno?ci? jeszcze nadejd?.
Analitycy oceniaj?, ?e pandemia i jej konsekwencje zmieni? zwyczaje zakupowe Polaków, co zako?czy obserwowany w ostatnich latach trend kupowania sprz?tu dro?szego, bardziej funkcjonalnego i o lepszym designie. Pojawi si? za to zainteresowanie ta?sz? ofert? i presja na jak najni?sze ceny.
W?ród sektorów handlowych, które na kryzysie straci?y najmocniej, s? m.in. meble oraz ubrania.
– Bran?a meblarska mo?e uzna? ten rok za stracony, poniewa? sprzeda? mieszka? spada i b?dzie spada?. Bezrobocie b?dzie rosn??, koszt kredytów hipotecznych jest du?o wy?szy i potrzebny jest wi?kszy wk?ad w?asny. Na razie wi?c ludzie nie b?d? kupowa? mebli, a przynajmniej nie w takiej skali jak wcze?niej – ocenia Tomasz Starus. – Z kolei ca?a reszta konsumpcji, czyli m.in. odzie? i obuwie, odnotowa?a totaln? zapa??. W tej chwili trwa mozolne odbudowywanie, ale dopóki ludzie wci?? w wi?kszo?ci siedz? w domach, to nie b?d? te? zaopatrywa? si? w tak? liczb? ubra?.
Ekspert Euler Hermes wskazuje, ?e s? te? bran?e, które na obecnym kryzysie ewidentnie zyskuj?. Jest w?ród nich m.in. bran?a opakowaniowa – popyt na opakowania si? zwi?kszy? i pojawi?a si? mo?liwo?? podniesienia mar?. Zwi?kszonemu popytowi towarzyszy te? spadek cen surowców do ich produkcji, wynikaj?cy ze spowolnienia gospodarki.
