Mazars opublikowa? po raz dziesi?ty kompleksowy przewodnik podatkowy, którego celem jest zapewnienie aktualnych informacji dotycz?cych opodatkowania w 22 krajach Europy ?rodkowo-Wschodniej. Oprócz krajów Grupy Wyszehradzkiej przewodnik analizuje tak?e systemy podatkowe krajów Europy Po?udniowo-Wschodniej, Niemiec, Austrii, Mo?dawii, Ukrainy i krajów ba?tyckich, skupiaj?c si? na zmianach i trendach w systemach podatkowych.
– „Ta publikacja pomo?e inwestorom zrozumie? z?o?ono?? systemów podatkowych w Europie ?rodkowo-Wschodniej poprzez podkre?lenie najnowszych trendów i tendencji, które je kszta?tuj?.” – powiedzia? Dániel H. Nagy, Dyrektor Dzia?u Podatkowego Mazars na W?grzech.
Podatki od zatrudnienia
Analiza Mazars wykaza?a, ?e koszty pracy spadaj? w niemal wszystkich obserwowanych krajach, ale faktyczna wielko?? spadku wykazuje znacz?ce ró?nice. Podstawowe podej?cie do opodatkowania dochodów równie? ró?ni si? w regionie: niektóre kraje nadal stosuj? liniowe stawki podatku dochodowego (np. Bu?garia, W?gry i Rumunia), podczas gdy inne utrzymuj? znacz?co progresywne stawki podatkowe (np. Austria, Niemcy i Polska).
W wymienionych krajach ?rednie koszty pracy obci??aj?ce pracodawców wynosz? 15% wynagrodzenia brutto. Istniej? jednak znaczne ró?nice – ponad 30 punktów procentowych – pomi?dzy najni?szymi, poni?ej 5% w Rumunii, a najwy?szymi ponad 30% (np. w Czechach, Polsce i na S?owacji). To pokazuje, ?e trudno jest porównywa? systemy podatkowe, ale równie? wskazuje, czy rz?dy wol? przesuwa? ci??ar kosztów pracy na pracowników czy na pracodawców.
Bardziej praktycznym sposobem porównywania systemów jest tzw. klin podatkowy, który pokazuje, jaki procent ca?kowitego dochodu pa?stwo zabiera w podatkach i sk?adkach. Pokazuje, w jakim stopniu podatek od dochodów z pracy zniech?ca do zatrudnienia, czyli jaki procent kosztów pracy trafia w jakiej? formie do bud?etu pa?stwa. Wska?nik ten waha si? w regionie od 15 do 51%, g?ównie w zale?no?ci od poziomu dochodów i stanu cywilnego.
Kraje regionu wykazuj? najwi?ksze zró?nicowanie poziomu p?ac. P?ace minimalne w krajach V4 wahaj? si? mi?dzy 500 a 650 euro; s? one znacznie ni?sze na Ba?kanach i w Mo?dawii (poni?ej 400 euro) i nie s? porównywalne z p?acami powy?ej 1700 euro w Niemczech i Austrii.
?rednia p?aca w sektorze prywatnym w euro wzros?a ?rednio o ponad 12 procent, a w Serbii i na W?grzech odpowiednio o 14 i 19 procent. ?rednie wynagrodzenie brutto jest w Czechach najwy?sze spo?ród krajów V4 i wynosi oko?o 1300 EUR.
Przeci?tne miesi?czne wynagrodzenie w sektorze prywatnym w 2021 roku w Polsce wynios?o 1280 euro, natomiast realny wzrost przeci?tnego wynagrodzenia w 2021 roku w stosunku do 2020 roku wyniós? 3%.
VAT i faktura elektroniczna
Podatki od warto?ci dodanej w ostatnich latach sta?y si? bez w?tpienia podstawowym ?ród?em dochodów bud?etów centralnych. Wed?ug Mazars, trend ten mo?e si? odwróci? ze wzgl?du na pandemiczn? recesj? gospodarcz?, wojn? na Ukrainie i trudno?ci w globalnych ?a?cuchach dostaw.
Stawki VAT w regionie pozosta?y stabilne w ubieg?ym roku, przy czym stawki podstawowe wynosz? ?rednio oko?o 21 procent. Podstawowa stawka VAT w wysoko?ci 25% i 27%, obowi?zuj?ca odpowiednio w Chorwacji i na W?grzech, pozostaje wyj?tkowo wysoka. Podstawowa stawka VAT w Polsce pozostaje na poziomie 23%.
Przepisy Unii Europejskiej (UE) dotycz?ce podatku VAT s? w du?ej mierze zharmonizowane, a wiele krajów spoza UE równie? stara si? dostosowa? do systemu unijnego.
Kraje podlegaj?ce analizie wk?adaj? równie? widoczny wysi?ek w popraw? skuteczno?ci poboru podatków, przede wszystkim poprzez wdra?anie nowych technologii cyfrowych w celu zwalczania nadu?y?, gdy? to w?a?nie tam ryzyko uchylania si? od opodatkowania jest najwi?ksze. Ich celem jest monitorowanie wszystkich obj?tych transakcji od pocz?tku do ko?ca, wykrywanie oszustw i ograniczanie uchylania si? od opodatkowania.
Skutecznym narz?dziem w przeciwdzia?aniu szarej strefie okaza?o si? wprowadzenie kas fiskalnych online oraz obs?uga faktur online. W?gry nadal odgrywaj? wiod?c? rol? w digitalizacji, a niedawno wprowadzony obowi?zkowy system raportowania danych z faktur online ju? wykazuje pozytywny wp?yw fiskalny. Podobne rozwi?zania mo?na znale?? równie? w innych krajach regionu, na przyk?ad w Rumunii.
W niektórych krajach stopniowo wprowadzane s? obowi?zki cyfryzacji. W Polsce znaczna liczba przedsi?biorców jest obecnie zobowi?zana do dokumentowania sprzeda?y za pomoc? kasy fiskalnej online. Ponadto obowi?zkowe e-fakturowanie wejdzie w ?ycie prawdopodobnie w 2024 roku – aktualnie jest dobrowolne.
Podatek dochodowy od osób prawnych
Wymienione kraje patrz? na istot? opodatkowania zysku przedsi?biorstw z bardzo ró?nych punktów widzenia. Mi?dzy najni?sz? a najwy?sz? stawk? podatkow? jest ponad 22 punkty procentowe ró?nicy: Niemcy (31%) i W?gry (9%), a stawki podatku od osób prawnych mieszcz? si? zazwyczaj w przedziale 15-25% (np. Polska i Czechy 19%, Austria 25%). Tylko jeden kraj obni?y? podatek od zysków (Grecja, z 24% do 22%), ale warto zauwa?y?, ?e Austria równie? planuje stopniowe obni?anie podatków od przedsi?biorstw od przysz?ego roku.
Unia Europejska podejmuje równie? ?wiadome wysi?ki w celu zahamowania wy?cigu podatkowego poprzez opracowanie wspólnych ram opodatkowania przedsi?biorstw w pa?stwach cz?onkowskich oraz zapobieganie stosowaniu najbardziej szkodliwych technik unikania opodatkowania. Zasadniczym narz?dziem w tych dzia?aniach jest dyrektywa przeciw unikaniu opodatkowania (ATAD), która od 1 stycznia 2019 r. jest obowi?zkowa dla pa?stw cz?onkowskich. Najwi?kszym wyzwaniem w ostatnich latach dla pa?stw cz?onkowskich by?o przyj?cie regulacji unijnych, w tym ogranicze? w odliczaniu odsetek. We wszystkich pa?stwach cz?onkowskich UE w regionie dotychczasowe zasady dotycz?ce cienkiej kapitalizacji by?y w coraz wi?kszym stopniu zast?powane lub uzupe?niane przez metod? zwi?zan? z kalkulacj? opart? na EBITDA w ramach dyrektywy ATAD. Standaryzacja zasad dotycz?cych offshore (kontrolowane przedsi?biorstwo zagraniczne – ang. CFC) równie? mo?e by? przypisana dyrektywie ATAD.
Kraje Europy ?rodkowo-Wschodniej, które stosuj? tradycyjne opodatkowanie osób prawnych, niezmiennie zezwalaj? na przeniesienie strat poniesionych w latach wcze?niejszych i odliczenie ich od dodatniej podstawy opodatkowania w roku pó?niejszym. Jednak tylko pi?? krajów pozwala na nieograniczone przenoszenie strat. Kraje ch?tnie stosuj? równie? podatek u ?ród?a od dochodów z odsetek, dywidend i nale?no?ci licencyjnych (w wysoko?ci 15%, a nawet 19-20%), z wyj?tkiem ?otwy i W?gier, które nadal nie nak?adaj? podatku u ?ród?a na zyski kapita?owe. Grupowe opodatkowanie osób prawnych jest obecnie dost?pne w Niemczech i na W?grzech; wcze?niej by?o dost?pne tylko w Austrii, Polsce oraz Bo?ni i Hercegowinie.
Ceny transferowe
W ramach inicjatywy BEPS (ang. „Base Erosion and Profit Shifting”) OECD zwrócono uwag? na fakt, ?e organy podatkowe musz? si? bardziej skoncentrowa? na ewentualnych transakcjach transgranicznych w ramach grup przedsi?biorstw. Do 2022 r., po wprowadzeniu obowi?zków dokumentacyjnych dla du?ych podatników w Czarnogórze, regulacje dotycz?ce cen transferowych zacz??y obowi?zywa? we wszystkich krajach Europy ?rodkowo-Wschodniej oprócz Mo?dawii. Ponadto podatnicy dzia?aj?cy w regionie Europy ?rodkowo-Wschodniej musieli równie? aktywnie uczestniczy? w systemie sprawozdawczo?ci w podziale na kraje (ang. CbC reporting). Opracowana przez OECD „sprawozdawczo?? wed?ug krajów” (CbCR) ma na celu popraw? przejrzysto?ci poprzez udost?pnienie lokalnym organom podatkowym informacji niezb?dnych do oceny ryzyka podatkowego.
Mazars stwierdzi?, ?e najwi?kszym wyzwaniem dotycz?cym cen transferowych w zesz?ym roku by?a reakcja na wp?yw pandemii. Powstaj?cy nowy kryzys zachwia? racjonalnie oczekiwanymi poziomami zysków, a mi?dzynarodowe korporacje musia?y interweniowa? w swoje struktury cenowe. Pozostaje pytanie, jak bardzo organy podatkowe b?d? kontrolowa? poziomy podstawy opodatkowania po wybuchu epidemii Covid, które spadn? znacznie poni?ej tych z lat przed pandemi?.
W opodatkowaniu przedsi?biorstw decyzja OECD i G20 o wprowadzeniu globalnego podatku minimalnego zapowiada istotne zmiany. Wniosek ma na celu na?o?enie 15% minimalnej stawki podatkowej na du?e przedsi?biorstwa mi?dzynarodowe od 2023 roku. Cho? mog? pojawi? si? zawirowania, jasne jest, ?e mi?dzynarodowe firmy b?d? mia?y coraz mniej okazji do obni?ania podatków poprzez przenoszenie zysków i erozj? podstawy opodatkowania.
– „Mimo trudnej sytuacji geopolitycznej i gospodarczej polityka podatkowa pa?stw regionu jak dot?d obywa si? bez wi?kszej rewolucji. Na tle krajów Europy ?rodkowo-Wschodniej Polska nie wydaje si? pozostawa? w tyle pod wzgl?dem polityki podatkowej i aktualnych trendów, co wida? m.in. w procesach zwi?zanych z cyfryzacj?.” – podsumowuje Kinga Baran, Partner, Dyrektor Dzia?u Podatkowego Mazars w Polsce.
