W ci?gu dwóch lat podwoi?a si? liczba dost?pnych do wypo?yczenia rowerów, a pierwsze miesi?ce 2019 roku zdominowali operatorzy hulajnóg elektrycznych.
Polska zajmuje 6 miejsce w Europie pod k?tem liczby samochodów osobowych na 1000 mieszka?ców – ?rednio to 571 pojazdów. Podczas, gdy w Warszawie na 1000 mieszka?ców przypada 715 samochodów, to w stolicy Niemiec jest ich jedynie 333. Jak zauwa?aj? eksperci Deloitte w analizie „Shared mobility in Poland – overview” nasycony rynek samochodów prywatnych zaczyna topnie?. Rozwój technologii, troska o jako?? powietrza, a tak?e coraz wi?ksza dost?pno?? rozwi?za? takich jak rowery czy hulajnogi miejskie, sprawiaj?, ?e auta coraz cz??ciej zostaj? w gara?ach.
Polskie miasta zaczynaj? nadrabia? straty w stosunku do innych europejskich metropolii – wzrost korzystania z alternatywnych, ta?szych i bardziej ekologicznych metod transportu mo?e istotnie spowolni? rosn?ce dotychczas zat?oczenie. Id?c za globalnym trendem mikromobilno?ci, mieszka?cy metropolii coraz cz??ciej si?gaj? po rozwi?zania komunikacyjne, które umo?liwiaj? pokonanie krótkich dystansów za pomoc? lekkich pojazdów zasilanych pr?dem, takich jak rowery, hulajnogi, skutery czy ma?e samochody elektryczne.
Ekologicznie znaczy taniej
Jednym z czynników wp?ywaj?cych na zmniejszenie zale?no?ci Polaków od samochodów jest rozwój technologii, za którym id? post?py w takich rozwi?zaniach jak GPS, p?atno?ci mobilne w aplikacjach, wi?ksza wydajno?? baterii czy rosn?ca popularno?? smartfonów. Na poszukiwanie nowych sposobów transportu wp?ywa tak?e rosn?ca liczba mieszka?ców miast, którzy stanowi? 60 proc. populacji w Polsce.
Post?puj?ca urbanizacja i wzrost liczby mieszka?ców du?ych miast powoduj? coraz wi?ksze problemy zwi?zane z ruchem samochodowym. W polskich metropoliach jest najwi?cej samochodów w stosunku do liczby mieszka?ców. Co ciekawe, w Europie wida? odwrotny trend – dost?pno?? alternatywnych ?rodków transportu powoduje zmniejszenie liczby pojazdów w miastach, np. w Berlinie jest oko?o dwa razy mniej samochodów na tysi?c mieszka?ców ni? w Warszawie – mówi Rafa? Nessel, Starszy Mened?er w zespole doradztwa technologicznego, Deloitte. – Widoczne w ci?gu ostatnich paru lat przyspieszenie w obszarze nowych rozwi?za?, w tym wynajmu samochodów na minuty i mikromobilno?ci mog? w ci?gu paru kolejnych lat doprowadzi? do rewolucji w przemieszczaniu si? w obszarach miejskich. Konieczne s? jednak zmiany kulturowe i szersza akceptacja spo?eczna – dodaje.
Cho? transport publiczny jest jednym z najbardziej efektywnych sposobów przewozu du?ej liczby osób, wci?? wyzwaniem pozostaje tak zwany problem pierwszej i ostatniej mili, czyli dotarcie do najbli?szego przystanku komunikacji miejskiej.
Jest jeszcze jeden powód, dla którego coraz cz??ciej decydujemy si? na korzystanie z rozwi?za?, które s? przyjazne dla ?rodowiska – troska o jako?? powietrza w Polsce. ?wiadomo?? naszego spo?ecze?stwa, dba?o?? o zdrowie i jako?? ?ycia sukcesywnie ro?nie. W?ród m?odego pokolenia widzimy zmian? w stylu ?ycia, poruszania si?, odrzucania konieczno?ci posiadania, na rzecz wspó?dzielenia. Dodatkowo bior?c pod uwag? wyzwania zwi?zane z jako?ci? powietrza w mie?cie (na 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie 36 stanowi? miasta w Polsce), w?odarze tak?e zaczynaj? widzie? konieczno?? dzia?ania, a transport, poza niska emisj? i przemys?em, jest jednym z czynników zwi?kszaj?cych poziom w mie?cie. Je?li ludzie nie maj? wygodnego i taniego sposobu na dotarcie do autobusu lub poci?gu, wsi?d? do swojego samochodu i przyczyni? si? tym samym do pogorszenia jako?ci powietrza i korków, które s? plag? wielu miast. Inaczej mówi?c, mikromobilno?? przyczynia si? do rozwi?zania najbardziej dokuczliwych wyzwa? transportowych stoj?cych przed obszarami miejskimi jak zat?oczenie, z?a jako?? powietrza i nierównomierny dost?p do transportu – mówi Irena Pichola, Partner, Lider zespo?u ds. zrównowa?onego rozwoju w Polsce i Europie ?rodkowej, Deloitte.
Niestety, w przypadku wi?kszo?ci dostawców tego typu us?ug, rozszerzenie oferty na obszary podmiejskie, gdzie odleg?o?? jest zbyt du?a, a ludzie zazwyczaj posiadaj? w?asne samochody, mo?e okaza? si? nieop?acalna. Jak pokazuj? wyniki niedawno przeprowadzonego badania w ameryka?skim Portland, 34 proc. mieszka?ców stwierdzi?o, ?e w razie braku alternatywnego ?rodka transportu, jak np. skutera czy hulajnogi, skorzystaliby z prywatnego samochodu lub z us?ugi przewo?nika lub taksówki. Odsetek ten by? jeszcze wy?szy w?ród osób odwiedzaj?cych miasto.
Wyzwanie dla miast
Mikromobilno?? staje si? dla wielu miast na ?wiecie recept? na problem pierwszej i ostatniej mili, zatorów oraz emisji gazów. Ich pojawienie si? w przestrzeni publicznej niesie jednak ze sob? równie? wyzwania dla w?odarzy. Seattle, Los Angeles i Madryt, tymczasowo zakaza?y hulajnóg i zmusi?y operatorów do usuni?cia ich z ulic z obawy o bezpiecze?stwo pieszych. Dyskusja ta rozpocz??a si? równie? w Polsce. Zbyt d?ugo samorz?dy priorytetowo traktowa?y samochody i ich kierowców, przez to w wielu miastach brakuje np. ?cie?ek rowerowych czy cho?by dróg wystarczaj?co szerokich, by hulajnoga czy rower mog?y bezpiecznie przejecha?. We wspomnianym badaniu w Portland zaledwie 8 proc. u?ytkowników e-hulajnóg korzysta?o z chodnika, gdy mogli wybra? ?cie?k? rowerow?. Liczba ta wzros?a do 66 proc., gdy alternatyw? by?a jazda drog? obok pojazdów wa??cych setki kilogramów i jad?cych nawet 100 km na godzin?. Wci?? brakuje bada?, które pokaza?yby poziom zagro?enia np. hulajnóg w porównaniu z innymi rodzajami transportu i w jaki sposób pr?dko?? czy u?ycie lub brak kasku wp?ywaj? na poziom bezpiecze?stwa. Nierozwi?zanym problemem jest równie? kwestia sprz?tów niewymagaj?cych stacji dokuj?cych, które s? umieszczane w przypadkowych miejscach.
Przepisy a rzeczywisto??
Polskie prawo nie nad??a za szybkimi zmianami w obszarze mobilno?ci. Nadal nie ma regulacji dotycz?cych hulajnóg elektrycznych, dlatego ich u?ytkownicy s? traktowani jako piesi, którzy powinni korzysta? z chodników. Racjonalne wydaje si?, ?e hulajnogi powinny si? porusza? po ?cie?kach dla rowerów z uwagi na mo?liwo?? rozwini?cia do?? znacznej pr?dko?ci. Przestarza?e przepisy tego jednak nie uwzgl?dniaj?, co skutkuje tym, ?e jazda hulajnog? po drodze dla rowerów mo?e zako?czy? si? mandatem. Jeszcze niedawno najwi?kszy operator hulajnóg elektrycznych w Polsce zabrania? korzystania z dróg publicznych i chodników, teraz jednak to u?ytkownik jest odpowiedzialny za wybór „w?a?ciwej i bezpiecznej” drogi.
Regulacje dotycz?ce tego ?rodka lokomocji s? niezb?dne. E-hulajnogi bez w?tpienia s? wygodne i szybkie, jednak niedo?wiadczony u?ytkownik mo?e mie? wi?cej problemów ni? rado?ci z jazdy nimi, zw?aszcza, gdy nie zachowuje ?rodków bezpiecze?stwa, jad?c na przyk?ad bez kasku. Z kolei rowery czy hulajnogi bez stacji dokuj?cych, zostawiane na chodnikach tworz? tor przeszkód dla pieszych, w tym na przyk?ad niewidomych czy rodziców z wózkami – mówi Mariusz Bana?, Adwokat, Senior Associate, Deloitte Legal.
Jest znacznie wi?cej w?tków nieuregulowanych przepisami. Jednym z nich s? przewozy osób zamawiane przez aplikacj?. Taksówkarze pracuj?cy w korporacjach, od których do tej pory wymaga?o si?, m.in. znajomo?ci topografii miast czy rejestracji dzia?alno?ci gospodarczej, od lat domagaj? si? ujednolicenia zasad ?wiadczenia us?ug przewozu osób. Obecnie finalizowane s? prace nad zmian? przepisów ustawy o transporcie drogowym, które zlikwiduj? szar? stref? poprzez wprowadzenie licencji dla po?redników w przewozie osób (tj. podmiotów takich jak Uber czy Bolt). Nowe przepisy znios? ponadto mo?liwo?? wprowadzania przez gminy obowi?zku zdania egzaminu z topografii, a kierowcom ?wiadcz?cym przewóz osób pozwol? rozliczy? op?at? przy u?yciu spe?niaj?cej wymogi aplikacji mobilnej, zamiast taksometru. Nowe przepisy mia?yby wej?? w ?ycie od 1 stycznia 2020 r.
Tanio, ale zyskownie
Chocia? op?aty za wynajem s? stosunkowo niskie, operatorzy systemów rowerów miejskich szybko zwi?kszaj? swoje przychody. Na przyk?ad przychody lidera w?ród samoobs?ugowych wypo?yczalni w 2018 roku wzros?y rok do roku o 41 proc. Dzi?ki modelowi biznesowemu opartemu na partnerstwie handlowym i wspó?pracy z gminami, przychody z op?at stanowi? niewielki procent ogólnych przychodów firmy, a a? 70 proc. pochodzi z samorz?dów. Nextbike (44 miasta) i BikeU (7 miast) pozostaj? liderami bran?y wypo?yczalni rowerów w Polsce, jednak po pi?tach zaczynaj? im depta? nowi uczestnicy rynku, tacy jak AcroBike (Warszawa), wprowadzaj?cy system rowerów publicznych niewymagaj?cy stacji dokuj?cych. Du?? konkurencj? s? równie? dynamicznie rosn?cy us?ugodawcy oferuj?cy elektryczne hulajnogi. Wiosn? bie??cego roku ich liczba w Warszawie wzros?a trzykrotnie. W sumie w sze?ciu najwi?kszych miastach dost?p do ponad 6,5 tysi?ca hulajnóg oferuje ju? blisko dziesi?ciu operatorów.
Ostatnie stulecie ukszta?towa?o stabiln? struktur? bran? zwi?zanych z transportem – producenci samochodów, transport publiczny, korporacje taksówkowe. Jednak nowe modele biznesowe zacieraj? granice pomi?dzy bran?ami, a o udzia? w tym rynku walcz? tak?e nowi gracze – firmy technologiczne, bran?a finansowa, start-up’y, a nawet przedsi?biorstwa energetyczne – mówi Rafa? Nessel – Cho? trudno przewidzie?, jakie rozwi?zania zyskaj? popularno?? i jakie modele biznesowe odnios? sukces, to wiod?cy trend wydaje si? ju? nie do odwrócenia. Odchodzimy od posiadania w kierunku wspó?dzielenia, u?ytkowania i korzystania z ró?norodnych us?ug transportowych w zale?no?ci od potrzeb – dodaje ekspert.
Dynamiczny rozwój mikromobilno?ci otwiera nowe mo?liwo?ci dla biznesu.
Szczególn? aktywno?? wida? w bran?ach motoryzacyjnej i energetycznej. Koncerny samochodowe staj? si? w?a?cicielami sieci hulajnóg, a najwi?ksze polskie firmy energetyczne inwestuj? w carsharing i popularyzacj? pojazdów elektrycznych, szukaj?c nowych kierunków rozwoju – mówi Daniel Martyniuk, Partner, Lider doradztwa technologicznego w Deloitte.
Pojawiaj? si? równie? innowacyjne modele biznesowe – np. ka?dy mo?e zainwestowa? w rozwój floty hulajnóg czy skuterów w ramach oferty spo?eczno?ciowego u?ytkowania. Dynamicznie ro?nie tak?e rynek aplikacji integruj?cych wszystkie dost?pne rozwi?zania komunikacyjne, które pozwalaj? lokalizowa? najbli?sze ?rodki komunikacji i planowa? intermodaln? tras? przejazdu.
