Zatrzymanie opozycjonisty Aleksieja Nawalnego to tylko najnowsze ?ród?o napi?? w stosunkach mi?dzy Uni? Europejsk? a Rosja. Jakie s? przyczyny tych tar? i jakie pogl?dy wyra?a w zwi?zku z tym Parlament Europejski?
W ci?gu ostatniej dekady stosunki UE-Rosja stawa?y si? coraz bardziej napi?te, mi?dzy innymi z powodu aneksji Krymu, dokonanej przez ten kraj w 2014 r. Poparcie Kremla dla separatystów na wschodzie Ukrainy i interwencja wojskowa Rosji w Syrii jedynie zaostrzy?y sytuacj?. Innym ?ród?em napi?? s? rosyjskie kampanie dezinformacyjne i cyberataki, a tak?e próby ingerencji w zachodnie procesy demokratyczne.
Aresztowanie Aleksieja Nawalnego
Opozycjonista Aleksiej Nawalny zosta? zatrzymany po powrocie do Rosji 17 stycznia. Przylecia? z Niemiec, gdzie leczy? si? po próbie otrucia, o co oskar?a w?adze swojego kraju, w tym prezydenta W?adimira Putina.
Przemawiaj?c podczas wywiadu na ?ywo na Facebooku 27 stycznia 2021 r. Urmas Paet, wiceprzewodnicz?cy parlamentarnej komisji spraw zagranicznych, wezwa? do na?o?enia sankcji na „osoby bezpo?rednio odpowiedzialne za aresztowanie i prze?ladowanie Aleksieja Nawalnego”.
W rezolucji przyj?tej cztery dni po aresztowaniu Parlament Europejski wezwa? do zaostrzenia unijnych sankcji wobec Rosji, a tak?e do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia Nawalnego i wszystkich zatrzymanych w zwi?zku z jego powrotem do Moskwy. Oprócz sankcji wymierzonych w najbli?sze otoczenie prezydenta W?adimira Putina i rosyjskich propagandystów w mediach, pos?owie o?wiadczyli, ?e mo?liwe jest równie? podj?cie dzia?a? w ramach unijnego globalnego re?imu sankcji praw cz?owieka. Paet okre?li? nowy mechanizm jako narz?dzie „absolutnie odpowiednie” i doda?: „Niemo?liwe jest, aby wolne spo?ecze?stwa europejskie nie reagowa?y na brutalne naruszenia praw cz?owieka”.
Sankcje UE wobec Rosji
Od aneksji Krymu w 2014 r. sankcje gospodarcze UE dotycz? rosyjskiego sektora finansowego, obronnego i energetycznego. Rosja zareagowa?a kontrsankcjami, zakazuj?c oko?o po?owy importu produktów rolno-spo?ywczych z UE. Przed Bo?ym Narodzeniem przywódcy UE jednog?o?nie zdecydowali o przed?u?eniu sankcji do 31 lipca 2021 r. ?rodki, które s? odnawiane dwa razy w roku, mocno uderzy?y w Rosj?: pod koniec 2018 r. Szacowano, ?e jej gospodarka zmniejszy?a si? przez sankcje UE i USA o 6 procent.
UE na?o?y?a równie? sankcje na rosyjskich urz?dników w odpowiedzi na zatrucie Nawalnego. W wywiadzie z 27 stycznia Paet wymieni? ostatnie „smutne przyk?ady” rosyjskiej polityki zagranicznej. „ Nie ma innej opcji dla narodów UE, je?li kraj nie przestrzega podstawowych praw cz?owieka i prawa mi?dzynarodowego” – powiedzia?.
Echa Bia?orusi
Przemawiaj?c w tym samym wywiadzie Andrius Kubilius, jeden z czo?owych pos?ów Parlamentu Europejskiego ds. Rosji, okre?li? sankcje jako „skuteczne” narz?dzie. Kubilius powiedzia?, ?e dziesi?tki tysi?cy Rosjan stawi?o czo?a pobiciom, aresztowaniom i temperaturom -50 °, aby zaprotestowa? przeciwko aresztowaniu Nawalnego. Mówi? te? o echach z Bia?orusi w ostatnich wydarzeniach w Rosji. „?ukaszenko próbowa? ukra?? bia?oruskie wybory prezydenckie i jest bardzo jasne, ?e re?im Kremla próbuje ukra?? wybory do Dumy. Musimy ukara? takie zachowanie ” – stwierdzi?.
„Mo?emy wyci?gn?? z tego bardzo prosty wniosek: demokracja jest bardzo wa?na dla narodu rosyjskiego, a Aleksiej Nawalny, który walczy o te prawa, jest bohaterem. Dlatego pot?piamy autokratyczne zachowanie Kremla ” – o?wiadczy? Kubilius.
Nord Stream 2
Innym aspektem stosunków UE-Rosja jest energia. Kontrowersje wokó? nowego ruroci?gu Nord Stream 2 uwydatni?y pozycj? tego kraju jako g?ównego dostawcy energii do Unii. W rezolucji z 21 stycznia eurodeputowani wezwali UE do natychmiastowego wstrzymania prac nad kontrowersyjnym ruroci?giem, który mia?by ??czy? Niemcy bezpo?rednio z Rosj?. Paet wyrazi? nadziej?, ?e ministrowie UE powa?nie potraktuj? stanowisko Parlamentu i powiedzia?, ?e projekt Nord Stream 2 „narusza wspóln? polityk? bezpiecze?stwa energetycznego UE”.
Rosja nie jest ju? „partnerem strategicznym”
W marcu 2019 roku w rezolucji Parlamentu Europejskiego stwierdzono, ?e Rosji nie mo?na ju? uwa?a? za „partnera strategicznego”. Jednak pomimo napi?? istnieje wiele obszarów, w których zarówno UE, jak i Rosja maj? wspólne interesy i obawy. Rosja odegra?a na przyk?ad konstruktywn? rol? w negocjacjach w sprawie porozumienia nuklearnego z Iranem. Zarówno UE, jak i Rosja opowiadaj? si? za dwustronnym rozwi?zaniem konfliktu izraelsko-palesty?skiego i obie s? sygnatariuszami porozumienia klimatycznego z Pary?a. UE jest nadal zdecydowanie najwi?kszym partnerem handlowym i inwestycyjnym Moskwy (odpowiadaj?cym za 42 procent rosyjskiego eksportu w 2019 r.).
Paet zauwa?y?, ?e Rosja jest krajem europejskim, a Parlament chce, aby Rosjanie mieli wszystkie swobody, z których korzystaj? w UE. Podkre?li? jednak, ?e „rzeczywiste zmiany mog? ostatecznie nadej?? tylko od wewn?trz, a nie z zewn?trz”. „Jeste?my solidarni ze zwyk?ymi Rosjanami”,„Rosja, cho? zboczy?a z drogi demokratycznego rozwoju, mo?e wróci?” – doda? Kubilius.
Rosja tematem obrad PE w tym tygodniu
Temat Rosji b?dzie omawiany na rozpoczynaj?cej si? w poniedzia?ek sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego. We wtorek szef unijnej polityki zagranicznej Josep Borrell przedyskutuje z europos?ami polityczne zawirowania w Rosji, w tym spraw? Aleksieja Nawalnego i ogólnokrajowe protesty wywo?ane jego aresztowaniem.
