25 sierpnia min??o dok?adnie 183 dni od momentu, gdy do Polski zacz?li masowo przybywa? uchod?cy z Ukrainy. Oznacza to, ?e w?a?nie mija okres, w którym nie podlegaj? oni pod polsk? jurysdykcj? podatkow?. Jakie obowi?zki w zwi?zku z tym spoczywaj? na pracodawcach zatrudniaj?cych Ukrai?ców?
Ukrai?cy pod jurysdykcj? podatkow? polskiego fiskusa
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o PIT osoby fizyczne, je?li maj? miejsce zamieszkania na terytorium RP, podlegaj? nieograniczonemu obowi?zkowi podatkowemu, czyli od ca?o?ci swoich przychodów bez wzgl?du na miejsce po?o?enia ich ?róde?. Natomiast na mocy ust. 1a, za osob? tak? uznaje si? równie? obcokrajowców przebywaj?cych na terytorium RP d?u?ej ni? 183 dni w roku podatkowym (w przypadku osób fizycznych jest nim rok kalendarzowy) lub posiadaj?cych tu o?rodek interesów ?yciowych. Na prze?omie sierpnia i wrze?nia obowi?zek nieograniczonego opodatkowania si? w Polsce obejmie wi?c pracowników z Ukrainy, którzy z ko?cem lutego zacz?li nap?ywa? do naszego kraju uciekaj?c przed rosyjsk? agresj? militarn?. Pozwala na to polsko-ukrai?ska konwencja ws. unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu si? od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i maj?tku, sporz?dzona w Kijowie dnia 12 stycznia 1993 r. (Dz.U. 1994, nr 63, poz. 269).
Z chwil? przekroczenia przez pracownika 183 dniowego okresu pobytu w Polsce, jego wynagrodzenie za prac?, nawet gdyby uzyskiwa? je w ramach delegacji z firmy ukrai?skiej, b?dzie podlega? polskiemu systemowi prawa podatkowego. Celem unikni?cia podwójnego opodatkowania zastosowanie znajdzie wówczas metoda wskazana w art. 24 ww. dwustronnej konwencji.
Obowi?zki pracodawcy wobec nowej sytuacji ukrai?skiego pracownika
W pierwszej kolejno?ci pracodawcy powinni ustali?, czy pracownik z Ukrainy zyska? status rezydenta podatkowego Polski, czyli czy przebywa tu 183 dni. A w tym aspekcie w?tpliwo?ci nasuwa pytanie, czy przy obliczaniu uwzgl?dnia si? dzie? przyjazdu i wyjazdu pracownika z Polski. Poniewa? praktyka organów podatkowych i g?os orzecznictwa s? w tej kwestii niejednoznaczne, bezpieczniej jest uj?? te dni w wyliczeniach. Je?li ju? pracodawca stwierdzi, ?e zatrudniony u niego obywatel Ukrainy przebywa na terytorium RP d?u?ej ni? 183 dni, powinien potr?ca? z jego wynagrodzenia i odprowadza? do w?a?ciwego urz?du skarbowego zaliczki na PIT. Czas na pierwsze potr?cenie b?dzie przypada do 20-ego dnia miesi?ca nast?pnego po miesi?cu, w którym pobyt pracownika z Ukrainy na terytorium RP przekroczy? wskazany okres. Pracodawca oblicza i odprowadza PIT nie tylko za ostatni miesi?c, ale zobligowany jest zrobi? to wstecz, od pocz?tku biegu terminu pobytu Ukrai?ca w Polsce. W kolejnych miesi?cach zaliczki potr?ca? b?dzie ju? standardowo, za ka?dy poprzedni miesi?c pracy zatrudnionego pracownika z Ukrainy.
O?wiadczenie pracownika o statusie rezydencji
To wi?c pracodawca, jako p?atnik musi szczegó?owo bada? sytuacj? prawn? ukrai?skiego pracownika i samodzielnie ustala? pa?stwo jego rezydencji podatkowej. Chyba, ?e obywatel Ukrainy z?o?y mu o?wiadczenie o przeniesieniu swojego o?rodka interesów ?yciowych i uzyskaniu statusu polskiego rezydenta podatkowego ju? od dnia przyjazdu do Polski. Tak? mo?liwo?? daje art. 52zj ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stanowi on, ?e w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. spe?nienie warunku uznania za osoby maj?cej miejsce zamieszkania w Polsce stwierdza si? na podstawie pisemnego o?wiadczenia obywatela Ukrainy o posiadaniu na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (o?rodka interesów ?yciowych). Odebranie takiego o?wiadczenia zwalnia pracodawc? z obowi?zku badania sytuacji prawnej pracownika.
PIT-11 oraz IFT-1/IFT-1R
Pracodawca zatrudniaj?cy cudzoziemca z Ukrainy, bez wzgl?du na to, czy jego pobyt przekroczy? 183 dni, czy zamieszkuje on poza granicami RP, ale podlega ograniczonemu obowi?zkowi podatkowemu z tytu? osi?gni?tego w Polsce dochodu, po zako?czeniu roku zobowi?zany b?dzie jako p?atnik przes?a? temu pracownikowi, oraz do w?a?ciwego urz?du skarbowego, PIT-11, czyli informacj? o przychodach z innych ?róde? oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy w roku.
Na przes?anie PIT-11 do urz?du skarbowego pracodawca b?dzie mia? czas do ko?ca stycznia przysz?ego roku, a na przes?anie go pracownikowi – do ko?ca lutego. W przypadku, gdy w trakcie roku podatkowego usta? obowi?zek poboru zaliczki przez p?atnika – pracodawca zobligowany b?dzie przes?a? go w terminie 14 dni od z?o?enia pisemnego wniosku przez podatnika. Je?li pracodawca zaprzesta? dzia?alno?ci przed ko?cem stycznia, lub odpowiednio przed ko?cem lutego roku nast?puj?cego po roku podatkowym – w terminie do dnia zaprzestania dzia?alno?ci.
Pracodawcy musz? równie? pami?ta? o obowi?zkach informacyjnych wobec urz?du skarbowego w przypadku, gdy pracownik z Ukrainy nie uzyska? statusu rezydenta podatkowego Polski, a osi?gn?? u danego pracodawcy przychody w ramach umów cywilnoprawnych, np. umowy o dzie?o, czy umowy zlecenia. Informacj? nale?y z?ozy? na formularzu IFT-1/IFT-1R, tym samym dokumentuj?c dokonywane z tytu?u tych umów wyp?aty, w dwóch trybach: IFT-1 lub IFT-1R. Pierwszy uruchamiany jest na wniosek pracownika. IFT-1R jest sporz?dzany za ca?y rok podatkowy. Je?li umowa jest wykonywana w Polsce wówczas pracodawca, jako p?atnik, powinien pobra? zrycza?towany podatek i wykaza? go na formularzu. Je?li za granic? – przychody pracodawca wykazuje jako zwolnione z podatku. Zrycza?towany podatek ma stawk? 20% przychodu, bez potr?cania kosztów jego uzyskania. Informacj? IFT-1/IFT-1R nale?y równie? przes?a? pracownikowi.
Na przes?anie deklaracji IFT-1/IFT-1R pracodawca ma czas do ko?ca lutego roku nast?puj?cego po roku podatkowym. W przypadku zaprzestania dzia?alno?ci przed ko?cem lutego roku nast?puj?cego po roku podatkowym termin na przes?anie jest do dnia zaprzestania dzia?alno?ci, lub na wniosek podatnika – 14 dni od dnia z?o?enia wniosku.
Ustalenie w?a?ciwo?ci urz?du skarbowego
W przypadku deklaracji: PIT-11 w?a?ciwym do jej z?o?enia b?dzie urz?d skarbowy wed?ug miejsca zamieszkania pracownika, a w przypadku niezamieszkuj?cego w Polsce – urz?d skarbowy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. Do z?o?enia informacji IFT-1/IFT-1R w?a?ciwym b?dzie wy??cznie ten drugi urz?d. W ka?dym z 16 województw jest jeden taki urz?d skarbowy dedykowany do przyjmowania deklaracji dotycz?cych zatrudnionych na ternie Polski nierezydentów. W sytuacji gdy pracownik z Ukrainy, czy inny nierezydent, uzyskuje przychody na terenie wi?cej ni? jednego województwa, wówczas w?a?ciwym jest Trzeci Urz?d Skarbowy Warszawa-?ródmie?cie.
Rozliczenia z ZUS
Sk?adki na ubezpieczenie spo?eczne z tytu?u pracuj?cego w Polsce obywatela Ukrainy generalnie podlegaj? tutaj rozliczeniu w ZUS. Zgodnie z przytoczon? wy?ej argumentacj?, wp?aty do polskiego ZUS powinny by? potr?cane tak?e od wynagrodzenia Ukrai?ca pracuj?cego zdalnie na rzecz ukrai?skiego z terytorium RP. Jak informuje oficjalnie Zak?ad Ubezpiecze? Spo?ecznych, polskim sk?adkom b?dzie podlega? Ukrainiec, je?li co najmniej 25 procent swoich dochodów osi?ga z tytu?u pracy wykonywanej w Polsce. Pracodawcy rozliczaj?c pensje pracowników z Ukrainy musz? wi?c pami?ta?, ?e zaliczki na ich PIT mog? ulec pomniejszeniu o warto?? odprowadzonej sk?adki na ubezpieczenie zdrowotne.
Ulga dla m?odych
Na koniec warto przypomnie?, ?e Ukrai?cy, którzy nie uko?czyli 26 roku ?ycia, a przebywaj? na terytorium Polski d?u?ej ni? 183 dni, dzi?ki uzyskaniu statusu rezydenta podatkowego RP mog? korzysta? z ulgi dla m?odych, czyli opodatkowania swoich dochodów efektywn? stawk? PIT 0%.
Podsumowanie
Najwa?niejszym zadaniem przedsi?biorcy zatrudniaj?cego obywatela z Ukrainy jest wi?c zbadanie statusu jego rezydencji podatkowej. Je?li pracownik nie z?o?y? ww. o?wiadczenia na podstawie art. 52zj ustawy o PIT, to pracodawca sam b?dzie musia? dopilnowa? formalno?ci i obliczy? up?yw terminu 183 dni, po których stanie si? p?atnikiem zaliczek na podatek dochodowy zobligowanym do pobrania ich i wp?acenia w terminie do 20 dnia nast?pnego miesi?ca za ca?y okres pobytu ukrai?skiego pracownika w Polsce. Zgodnie bowiem z art. 31 ustawy o PIT, zak?ad pracy jako p?atnik jest zobowi?zany oblicza? i pobiera? w ci?gu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskuj? od tych zak?adów przychody ze stosunku s?u?bowego, stosunku pracy, pracy nak?adczej lub spó?dzielczego stosunku pracy, zasi?ki pieni??ne z ubezpieczenia spo?ecznego wyp?acane przez zak?ady pracy, a w spó?dzielniach pracy – wyp?aty z tytu?u udzia?u w nadwy?ce bilansowej. Przepis art. 32 ust. 6 precyzuje, ?e pracodawca mo?e nie pobiera? tych zaliczek od dochodów uzyskanych przez pracownika z pracy wykonywanej poza terytorium Polski, je?li dochody te podlegaj?, lub b?d? podlega? opodatkowaniu za granic?, np. w Ukrainie. Jednak b?dzie zobligowany do ich pobrania, je?li pracownik wyst?pi z odpowiednim wnioskiem.
Autor: Skarbiec Corporate Services ?wiadczy us?ugi ksi?gowe, rachunkowe i kadrowo-p?acowe. Nale?y do grupy Kancelarii Prawnych Skarbiec
