W projekcie nowej Ordynacji podatkowej zaprezentowano sporo zmian dotycz?cych procedury podatkowej. Wiele proponowanych zmian mo?na oceni? pozytywnie, powinny przyczyni? si? do szybszego za?atwiania spraw w post?powaniach podatkowych i upro?ci? niektóre niejasne kwestie. Wprowadzono tak?e nowe instytucje, które mog? rodzi? w?tpliwo?ci i okaza? si? nieskutecznym rozwi?zaniem.
Z punktu widzenia przedsi?biorcy:
W?ród zmian po?ytecznych, warto wspomnie? o wprowadzeniu nowych zasad ogólnych. Zakres stosowania nowych zasad jest szerszy od zasad z Dzia?u IV Ordynacji podatkowej. Takie rozwi?zanie stwarza mo?liwo?? ochrony podatnika niezale?nie od formy i sposobu dzia?ania organu.
Przywrócenie terminu prawa materialnego, to kolejna z nowych instytucji, któr? mo?na oceni? pozytywnie, poniewa? dotychczas obowi?zuj?cy art. 162 Ordynacji podatkowej przewidywa? tak? mo?liwo?? wy??cznie w odniesieniu do terminów procesowych. Planowany art. 129 Nowej Ordynacji podatkowej rozszerza?by zakres tego uprawnienia tak?e o generalnie okre?lone „terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego”. Uwag? zwracaj? jednak do?? szeroko zakre?lone wy??czenia spod tej mo?liwo?ci (w stosunku do m.in. terminów: p?atno?ci podatku, z?o?enia wniosku o stwierdzenie i zwrot nadp?aty podatku, wznowienia post?powania, stwierdzenia niewa?no?ci decyzji czy uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej).
Zupe?nie now? regulacj? jest umorzenie podatku. Dotychczas organ podatkowy móg? umorzy? jedynie zaleg?o?? podatkow?. Pozytywna zmiana polega na tym, ?e poprzez umorzenie podatku, a nie jak dotychczas zaleg?o?ci podatkowej, podatnik nie nara?a si? na odsetki oraz na ewentualn? odpowiedzialno?? karnoskarbow? w razie odmowy przyznania ulgi. W dotychczasowej praktyce niemo?liwe by?o z?o?enie wniosku przed up?ywem terminu p?atno?ci podatku.
Pozytywn? zmian? jest tak?e wy??czenie odpowiedzialno?ci osoby trzeciej, je?eli by?oby to ra??co nies?uszne. B?d? to jednak przepisy nieostre – i z pewno?ci? wyst?pi? ryzyka zwi?zane z ich funkcjonowaniem.
Pozytywnie nale?y oceni? równie? wprowadzenie definicji przewlek?o?ci, z której wynika ?e nawet je?li organ za?atwiaj?cy spraw? zmie?ci si? w terminach wskazanych w art. 295 nowej Ordynacji podatkowej, to i tak mo?na uzna? ponaglenie za zasadne, je?eli podejmowane czynno?ci b?d? np. niecelowe i nie przys?u?? si? za?atwieniu sprawy.
Podatnik uzyska te? prawo do skorygowania deklaracji w ostatniej fazie post?powania podatkowego, przed wydaniem decyzji. Skorygowanie deklaracji ma skutkowa? umorzeniem post?powania, o ile b?dzie zgodne z oczekiwaniami organu podatkowego, co mo?na oceni? jako zmian? pozytywn?.
Bez w?tpienia, najistotniejszym dla podatnika rozwi?zaniem w nowej Ordynacji podatkowej jest przyj?cie ugodowych, polubownych form za?atwienia sprawy. Konsensualne za?atwianie spraw (w tym podatkowych) ma wiele zalet. Przyczynia si? do przyspieszenia za?atwienia sprawy, efektywno?ci organów podatkowych oraz daje szanse dobrowolnego wykonania zobowi?zania podatkowego.
Wa?nym rozwi?zaniem b?dzie równie? rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym, gdy? nale?y w pe?ni si? zgodzi? z projektodawc?, ?e prowadzanie post?powania podatkowego na zasadach ogólnych w sprawach mniejszej wagi jest nieefektywne i powoduje du?e koszty, cz?sto przekraczaj?ce kwoty podatku. Rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym b?dzie w pe?ni zale?ne od woli strony post?powania.
Jedn? z najwa?niejszych zmian proponowanych przez autorów projektu jest wyd?u?enie terminu na sk?adanie odwo?a? z dotychczasowych 14 dni do 30 dni. Zmiana ma charakter pozytywny, gdy? dotychczasowa zasada do?? znacz?co ogranicza?a podatników i nie zawsze mieli czas na dok?adn? analiz? zgromadzonego materia?u dowodowego.
Pozostawienie instytucji interpretacji indywidualnych i ogólnych prawa podatkowego w ramach Ordynacji podatkowej równie? nale?y uzna? za korzystne z punktu widzenia podatników i innych zainteresowanych podmiotów. W tej jednak materii cz??? propozycji zas?uguje na krytyk?. Przyk?adowo, negatywnie nale?y oceni? przewidzian? w art. 533 § 3 nowej Ordynacji podatkowej op?at? w wysoko?ci 2000 z? za wydanie interpretacji indywidualnej „gdy przedmiotem wniosku jest szczególnie skomplikowany stan faktyczny lub zdarzenie przysz?e.”
Istotn? zmian?, która wi??e si? z projektem jest modyfikacja zasad prowadzenia s?dowej kontroli przez Naczelny S?d Administracyjny ze skarg kasacyjnych od wyroków s?dów pierwszej instancji w sprawach skarg na interpretacje przepisów prawa podatkowego. Wej?cie w ?ycie tej nowelizacji b?dzie oznacza?o wprowadzenie dokonywania przez Naczelny S?d Administracyjny wst?pnej kontroli skarg kasacyjnych od wyroków WSA ze skarg na interpretacje. Z jednej strony, b?dzie si? to wi?za?o z przyspieszeniem rozstrzygania spraw dotycz?cych interpretacji indywidualnych przez s?dy administracyjne (zmniejszy si? ilo?? rozpoznawanych merytorycznie skarg kasacyjnych przez Naczelny S?d Administracyjny). Z drugiej jednak strony, istnieje ryzyko przyjmowania przez Naczelny S?d Administracyjny – nie zawsze ?atwych do uchwycenia kryteriów – rozpoznania sprawy przez ten s?d.
Projekt nowej Ordynacji Podatkowej nie przewiduje równie? instytucji ochrony podatnika, który zastosowa? si? do dominuj?cej linii interpretacyjnej. Tym samym, ustawodawca sugeruje, ?e z uwagi na ryzyka podatkowe nadal w uprzywilejowanej pozycji b?dzie podmiot dysponuj?cy w?asn? interpretacj? wydan? w jego indywidualnej sprawie.
Obawy budzi tak?e propozycja g??bokiego zreformowania przepisów dotycz?cych przedawnienia zobowi?zania podatkowego. W nowej Ordynacji podatkowej proponuje si? wprowadzenie dwuetapowego czasookresu, w którym pewne czynno?ci zwi?zane z dochodzeniem nale?no?ci publicznoprawnej b?d? mog?y by? wykonywane. Chodzi tu o przedawnienie wymiaru oraz przedawnienie poboru podatku. W projekcie zawarto jednak katalog przes?anek zawieszaj?cych bieg terminu prawa wymiaru podatku, a tak?e okre?lono katalog przes?anek zawieszaj?cych oraz przes?ank? przerywaj?c? bieg terminu poboru podatku. W sumie, do 25 lat lege artis mo?e trwa? wymiar i pobór podatku. W ocenie BCC, legalizowanie tak d?ugiego czasu na wymiar i pobór podatku narusza zasad? pewno?ci prawa. Projekt w tym zakresie wymaga wi?c zmian poprzez skrócenie ww. okresów.
Zmianie uleg?y równie? przepisy dotycz?ce nadp?aty w nowej Ordynacji podatkowej. Wprowadzono poj?cie bezpodstawnego wzbogacenia. Je?eli organ udowodni, ?e w wyniku zwrotu nadp?aty lub kwoty zap?aconej nienale?nie jako podatek dojdzie do bezpodstawnego wzbogacenia, to b?dzie to warunek wy??czaj?cy uznanie kwoty za nadp?at?, tj. organ b?dzie móg? odmówi? zwrotu nale?no?ci, która spe?nia wszystkie wymogi do tego, by by? zwrócona.
