Na razie problem ze sp?at? kredytów maj? g?ównie posiadacze tych konsumpcyjnych, opartych na zmiennej stopie procentowej, ale skala problemu b?dzie narasta? wraz ze wzrostem, a potem utrzymywaniem si? na wysokim poziomie stóp procentowych przez kilkana?cie miesi?cy. Osoby zad?u?one maj? kilka mo?liwo?ci si?gni?cia po wsparcie w sp?acie rat, m.in. wakacje kredytowe, rz?dowe lub bankowe czy Fundusz Wsparcia Kredytobiorców. W razie niemo?no?ci wywi?zania si? ze zobowi?za? rozwi?zaniem mo?e by? upad?o?? konsumencka. Od 2020 roku korzysta z tej opcji znacznie wi?cej osób ni? wcze?niej.

– Ryzyko pogorszenia sp?acalno?ci kredytów niestety jest bardzo wysokie i to w zasadzie dotyczy wszelkich kredytów i po?yczek o zmiennej stopie procentowej. Wiemy, jak wysoka jest inflacja, ona prawdopodobnie b?dzie nadal ros?a, stopy kredytowe pewnie równie? zostan? jeszcze podniesione, wi?c dotyczy to zarówno kredytów hipotecznych, jak równie? po?yczek konsumenckich – mówi Bartosz Sierakowski, radca prawny, doradca restrukturyzacyjny z Kancelarii Zimmerman Sierakowski i Partnerzy.

Od pa?dziernika Rada Polityki Pieni??nej podnios?a ju? stopy procentowe 10 razy, ??cznie o 6,4 pkt proc. Jeszcze wcze?niej ros?y stopy rynkowe, czyli WIBOR, na którym oparte s? wi?kszo?? z?otowych kredytów hipotecznych i cz??? kredytów konsumpcyjnych. Na razie problem z niesp?acalno?ci? maj? g?ównie posiadacze tych drugich – z raportu NBP o rynku kredytowym w I kwartale 2022 roku wynika, ?e w grupie kredytów mieszkaniowych odsetek zagro?onych nie wzrós?, a w grupie kredytów konsumpcyjnych – tak. Ten wzrost i tak by? jednak ni?szy ni? np. w I czy w III kwartale 2021 roku. Jednak problemy mog? si? nawarstwia? z miesi?ca na miesi?c, podobnie jak wyczerpywa? si? b?d? mo?liwo?ci utrzymania p?ynno?ci finansowej.

– Je?eli kredytobiorca przewiduje, ?e nie b?dzie w stanie ud?wign?? swojego kredytu, to w pierwszej kolejno?ci powinien uda? si? do banku i spróbowa? wynegocjowa? odroczenie terminu sp?aty, np. roz?o?enie na inne raty. Je?eli to si? nie uda i kredytobiorca ju? nie jest w stanie swojego kredytu sp?aca?, to powinien z?o?y? wniosek o og?oszenie upad?o?ci konsumenckiej. To nic innego jak zamro?enie d?ugów i próba odd?u?enia si? przy pomocy syndyka oraz s?du upad?o?ciowego – wyja?nia Bartosz Sierakowski.

Mo?liwo?? og?oszenia upad?o?ci przez osob? fizyczn? istnieje w polskim prawie od 2016 roku. Jak wynika z danych Centralnego O?rodka Informacji Gospodarczej, wówczas skorzysta?o z tej mo?liwo?ci niespe?na 4,5 tys. osób, rok pó?niej by?o ich ju? o tysi?c wi?cej, a w 2018 roku liczba ta wzros?a o kolejny tysi?c. W 2019, ostatnim roku przed pandemi?, og?oszono ich ju? niemal 8 tys. Wysyp przynios?y kolejne lata, co mo?e wynika? albo z negatywnych efektów pandemii, albo rosn?cej ?wiadomo?ci konsumentów. W 2020 roku s?d uzna? zasadno?? takiego wniosku w ponad 13 tys. przypadków, a w 2021 roku – ju? w 18,2 tys., czyli cztery razy tyle, co pi?? lat wcze?niej. Liczby za I pó?rocze mówi? o ponad 7,3 tys. upad?o?ci konsumenckich, wi?c je?li dynamika nie przyspieszy, w ca?ym roku b?dzie ich 14,5–15 tys. Problem mo?e jednak narasta?.

– Z upad?o?ci konsumenckiej mo?e skorzysta? ka?da osoba fizyczna, która nie prowadzi dzia?alno?ci gospodarczej, je?li nie jest ju? w stanie ud?wign?? swojego zad?u?enia. Podstawowy plus tego rozwi?zania jest taki, ?e z chwil? og?oszenia upad?o?ci w ?wietle prawa nie musz? dalej sp?aca? swoich zobowi?za? i wchodz? w faz? odd?u?enia – wyja?nia doradca restrukturyzacyjny. – Z kolei minusem upad?o?ci konsumenckiej, ale silnie uzasadnionym z perspektywy wierzycieli, jest to, ?e ca?y swój maj?tek b?d? musia? odda? syndykowi, a syndyk nast?pnie ten maj?tek sprzeda i uzyskane w ten sposób ?rodki wyda wierzycielom. Ale nawet je?eli syndyk przyjdzie, zabierze moje mieszkanie i je sprzeda, to i tak mam szans? na to, by za zgod? s?du upad?o?ciowego wydzieli? mi odpowiedni? kwot? do 24 miesi?cy czynszu najmu, dzi?ki której b?d? móg? znale?? miejsce zamieszkania, wynaj?? nowy lokal i przez 24 miesi?ce z tych ?rodków zaspokaja? czynsz.

O tym, czy na koniec dojdzie do ca?kowitego umorzenia kredytu czy innych zobowi?za?, czy te? cz??ciowego, decyduje kilka czynników. Wp?yw na przysz?y plan sp?aty i zakres umorzenia ma to, w jakim stopniu syndykowi uda?o si? zaspokoi? wierzycieli. Warunkiem najwa?niejszym natomiast s? mo?liwo?ci zarobkowe konsumenta. S?d b?dzie musia? oceni?, w jakim stopniu jest on w stanie wygospodarowa? wolne ?rodki poza tymi, które s? niezb?dne do utrzymania siebie i rodziny. Ta wolna kwota b?dzie przeznaczana na sp?at? wierzycieli, zasadniczo przez 36 miesi?cy (dopuszczalne s? wyj?tki). Po tym okresie ca?a niesp?acona nadwy?ka b?dzie ulega?a umorzeniu.

– O upad?o?? konsumenck? mo?na wyst?pi? równie? w sytuacji, w której nie mamy ?adnego maj?tku, nawet je?eli jeste?my zatrudnieni i osi?gamy minimalne wynagrodzenie za prac?. W takim przypadku koszty naszego post?powania upad?o?ciowego, w tym np. wynagrodzenie syndyka, pokryje Skarb Pa?stwa – t?umaczy Bartosz Sierakowski. – Ta tzw. bezmasowa upad?o?? mo?e doprowadzi? zarówno do cz??ciowego, jak i ca?kowitego umorzenia zobowi?za?. Czyli zasobno?? portfela konsumenta nie wp?ywa na dopuszczalno?? og?oszenia upad?o?ci.