Wyg?aszaj?c prezentacj? na temat nowej technologii lub frameworku nie musimy porwa? t?umów ani zmieni? ?wiata. Wystarczy, ?e nauczymy naszych s?uchaczy czego? nowego. Co zrobi?, kiedy ksi??ki o wyst?pieniach publicznych próbuj? za ka?dym razem wmówi? nam, ?e musimy wykona? nasz ?yciowy wyst?p? Szczególnie ten problem dotyczy bran?y IT, w której wyst?pienia publiczne staj? si? elementem codzienno?ci, a liczba konferencji i meetupów ro?nie jak grzyby po deszczu.
Nie oszukujmy si?, prezentacja o szczegó?ach frameworku lub transmisji danych mo?e by? ciekawa, a czasami nawet inspiruj?ca, ale raczej ogl?damy j?, poniewa? musimy nauczy? si? czego? nowego. Dlatego, jako prelegenci, postarajmy si?, ?eby wyst?pienia s?ucha?o si? przyjemnie. Ten artyku? ma na celu pokaza? mo?liwo?ci, w jaki sposób i gdzie mo?na szlifowa? swoje wyst?pienia. Niekoniecznie porywaj?c t?umy.
Pracuj?c ponad cztery lata w firmie IT i wspieraj?c programistów przed wyst?pieniami publicznymi, mog? z pewno?ci? powiedzie?, ?e nie ma ani z?ych prelegentów, ani z?ych tematów. S? za to brak ?wiadomo?ci, dlaczego trzeba ?wiczy? oraz brak czasu lub miejsca, ?eby to robi?.
Dlaczego warto chodzi? na “si?ownie” dla mówców?
Zacznijmy od braku ?wiadomo?ci, dlaczego warto ?wiczy? przed wyst?pieniem. Wi?kszo?ci wydaje si? bowiem, ?e daily standup i demo meeting zupe?nie wystarczaj?, ?eby stwierdzi?, ?e jest si? dobrym mówc?. Niestety, do ka?dego wyst?pienia trzeba przygotowywa? si? inaczej. Dlaczego mo?e komu? wydawa? si?, ?e ?wiczenie wyst?pienia jest zb?dne?
Na podstawie w?asnego do?wiadczenia, najcz?stsze wymówki to:
1. Jestem ekspertem. Wszystko ju? wiem i nie musz? ?wiczy?.
2. Móg?bym to robi? w pracy, przed kolegami, ale wstydz? si?.
3. Boje si? pora?ki.
4. Nie mam przed kim.
Pracuj?c w tej samej bran?y lub technologii od wielu lat wydaje si?, ?e wszystko o niej wiemy. Cz?sto to, co jest dla nas oczywiste i logiczne, dla innych mo?e by? czarn? magi?. Napotykamy si? na do?? cz?sty problem: skoro u?o?yli?my slajdy w prezentacji albo potrafimy programowa? w trakcie wyst?pienia (tzw. live coding), to przecie? jeste?my ju? gotowi do wyg?oszenia prelekcji. Umiej?tno?? pisania dobrego kodu nie równa si? jednak z umiej?tno?ci? przekazywania wiedzy. ?wicz?c nasze prezentacje, w?a?nie nad tym aspektem pracujemy.
Zdarza si? te?, ?e zapominamy, kto jest naszym odbiorcom lub nie jeste?my pewni, kto dok?adnie b?dzie na sali. Czy b?d? to osoby z du?ym do?wiadczeniem, czy jednak kto?, kto chce dowiedzie? si? o czym? nowym i nie porusza si? w temacie p?ynnie. To charakterystyka wi?kszo?ci konferencji IT, które cz?sto s? skierowane do osób technicznych, ale uczestnicy z regu?y maj? ró?ny poziom wiedzy i ró?ne oczekiwania. Sprawdzanie w?asnej prelekcji przed publiczno?ci? pomaga zobaczy?, do kogo dok?adnie skierowane jest wyst?pienie, a nawet prze?wiczy? kilka scenariuszy i by? przygotowanym do ró?nych sytuacji, które mog? zdarzy? si? podczas konferencji.
W momencie, gdy po raz pierwszy sprawdzamy nasz? prelekcj? przed grup? docelow?, albo przed naszymi znajomymi, mo?emy odkry?, na przyk?ad, ?e ?le u?o?yli?my kolejno?? rozdzia?ów, albo mamy nielogiczne przej?cia pomi?dzy cz??ciami. Z do?wiadczenia wynika, ?e nawet wprawny mówca mo?e wpa?? w podobn? pu?apk?.
Najwa?niejszym powodem, dla którego warto ?wiczy?, to mo?liwo?? oswojenia si? z tematem. Dzi?ki temu b?dziemy si? mniej stresowa? podczas wyst?pienia, a po wszystkim, mie? poczucie dobrze zrobionej roboty. Jeremy Donovan w swojej ksi??ce “TED. Jak wyg?osi? mow? ?ycia” mówi o tym, ?e trzeba zrobi? trzy próbne wyst?pienia, ?eby by? w pe?ni przygotowanym.
To gdzie s? te “si?ownie” dla mówców?
Pami?taj, ?e ?wiczysz swoje prelekcje nie dla kogo?, a dla samego siebie. To jest bardzo podobne do ?wicze? na si?owni. Poni?ej znajdziesz kilka “przyrz?dów”, które zrobi? z ciebie dobrego mówc?.
?eby zacz??, musisz najpierw zadba? o cz??? merytoryczn?: nazw? i opis wyst?pienia, tre?? i jej prezentacj?. Dopiero kiedy to b?dzie gotowe, mo?esz podj?? kolejne dzia?ania. Mo?na je podzieli? na cztery kategorie: ?wiczenia wewn?trz firmy, na zewn?trz (ale tematycznie), inne organizacje, oraz samodzielnie.
Najpro?ciej zorganizowa? trening wewn?trz firmy, czyli tak zwany dry run. Mo?e to by? jednak wydarzenie bardzo stresuj?ce. Prezentacja w?ród wspó?pracowników, czyli osób które znamy, mo?e spotka? si? z wi?ksz? krytyk?. Z do?wiadczenia wynika jednak, ?e na dry run przychodz? tylko i wy??cznie osoby, które chc? wesprze? prelegenta lub dowiedzie? si? czego? nowego.
Je?li wci?? masz obawy o feedback od kolegów, popro? o wsparcie kogo? z dzia?u HR, a najlepiej gdyby by?a to osoba, która na co dzie? zajmuje si? programem ambasadorskim. Spraw, ?eby na twoim dry run pojawi?y si? osoby merytoryczne oraz kto? kto zwróci uwag? na tak zwane aspekty “mi?kkie”. B??dy w pisowni, wymowie, intonacji mog? znacz?co zmniejszy? skuteczno?? odbioru prezentacji.
Nie zamykaj si? wy??cznie w dry run’ach. Wiele firm IT ma wewn?trzne community z ró?nych technologii, na których równie? mo?esz ?wiczy?. Ich spotkania cz?sto odbywaj? si? zdalnie. Je?eli community jest rozproszone, a spotkanie online – mo?e to by? dobrym ?wiczeniem do przygotowania webinariów.
Zaleta: doskona?a informacja zwrotna co do cz??ci merytorycznej. ?wiczenia odbywaj? si? w bezpiecznym towarzystwie. Mo?esz wraca? do poprzednich slajdów, albo wielokrotnie zaczyna? jeden fragment.
Wada: je?eli celem jest przesta? ba? si? publiczno?ci, ?wicz?c w tak bezpiecznych warunkach, mo?esz go nie osi?gn??.
Techniczne meetupy s? organizowane równie? na zewn?trz. Najwi?ksz? ró?nic? pomi?dzy meetupem a spotkaniem wewn?trz firmy jest to, ?e jeste? dla s?uchaczy kim? obcym. Pozwala ci to na sprawdzenie prezentacji w mniej stresuj?cych warunkach od tych, które panuj? na wi?kszych konferencjach. Ponadto, cz?sto organizatorzy takich meetupów posiadaj? w?asne dry runy i pomog? w zdobyciu informacji zwrotnej. Takie niezale?ne community techniczne cz?sto s? zainteresowane przeprowadzeniem workshopów, i mog? by? doskona?ym miejsce do przetestowania si? na grupie fokusowej.
Zaleta: pytania, które mo?esz dosta? po prelekcji, mog? by? dobr? sugesti? do rozbudowania prezentacji. Cz?sto podczas takich spotka? mo?esz znale?? punkty w prezentacji, które potrzebuj? lepszego wyt?umaczenia.
Wada: nie zawsze mo?esz dosta? informacj? zwrotn? na któr? liczysz, albo jest ona ma?o skuteczna.
Dobrym miejscem s? równie? spo?eczno?ci, których celem jest podnoszenie kompetencji prelegentów. Jedn? z takich organizacji jest ToastMasters. Dzia?a na terenie ca?ej Polski. Podczas spotkania mo?na dosta? feedback dotycz?cy ró?nych aspektów prezentacji na scenie. Informacja zwrotna dotyczy d?wi?ków namys?u, poruszania si? po scenie, gestykulacji, struktury prezentacji, modulacji g?osu. Odpowie na pytania, czy narz?dzia wspieraj?ce prezentacje by?y u?yte na jej korzy??, czy wypowiadamy si? poprawnie gramatycznie, czy nawi?zujemy dobry kontakt z widzami. Ka?dy uczestnik spotkania ToastMasters odpowiada za okre?lon? funkcj? i pilnuje tylko swoich markerów. Dlatego informacja zwrotna jest obszerna i bardzo dok?adna.
Wielokrotnie spotka?am si? z sytuacj?, w której organizatorzy, szczególnie przy aplikowaniu na ?cie?ki zwi?zane z SoftSkills pytali, czy prelegent jest cz?onkiem ToastMasters albo innej organizacji, która pomaga pracowa? nad umiej?tno?ciami prezentacji. Udzia? w podobnych inicjatywach jest pewnego rodzaju gwarancj? dla organizatorów konferencji.
Zaleta: ?rodowisko jest bezpieczne dla prelegenta. Osoby, którzy bior? udzia? w spotkaniu, s? nastawione, ?eby pomóc mówcy. Prelegenci mog? oczekiwa? obszernej informacji zwrotnej.
Wada: Du?a ilo?? informacji zwrotnej mo?e przerazi?, jednak warto jednak pami?ta?, ?e wynika z bardzo dok?adnego oceniania ka?dego mo?liwego aspektu wyst?pienia. Cz?sto nie jest to ?rodowisko osób, które orientuj? si? w danym frameworku albo technologii. W efekcie ilo?? informacji zwrotnej dotycz?cej technicznych aspektów jest mniejsza (o ile to nie jest klub dedykowany).
?wiczy? samodzielnie mo?emy na dwa sposoby: przed lustrem albo przed kamer?. Bardziej polecam to drugie. To prawda – najcz??ciej nie lubimy ogl?da? siebie na ekranie, dlatego unikamy takiej metody. Trzeba jednak pami?ta?, ?e nie musimy ocenia? w?asnego wygl?du. Zale?y nam na sprawdzeniu, czy przekaz jest spójny, czy dobrze wyró?niamy g?osem odpowiedni moment wyst?pienia, czy mamy adekwatn? gestykulacj? (a mo?e powinni?my j? wyeliminowa?), i czy to co opowiadamy, nadaje si? do prezentacji szerszemu gronu. Nie powinni?my ocenia? siebie, tylko nasze wyst?pienie.
Zaleta: nie wymaga pomocy od osób trzecich, co równie? oznacza, ?e mo?emy ?wiczy? tak d?ugo, a? b?dzie nam si? podoba?o.
Wada: mo?na podpa?? pu?apk? samokrytyki albo na odwrót; nie zauwa?y? w?asnych b??dów. Dla osób, które maj? problemy z perfekcjonizmem, taka metoda mo?e by? bardzo niekorzystna i mo?e sprawi?, ?e zra?? si? do wyst?pie? publicznych.
Podsumowanie, czyli jaki zestaw ?wicze? b?dzie najlepszy?
Z przykro?ci? musz? stwierdzi?, ?e nie ma idealnego rozwi?zania i ka?dy musi dobra? swój zestaw. Polecam miesza? podane wy?ej metody, ?eby mie? jak najwi?cej obserwacji i wskazówek, co mo?na by?oby ulepszy?. Ró?ne metody przynosz? bowiem ró?ne efekty. Niew?tpliwe jest to, ?e im wi?cej ?wiczymy, tym ?atwiejsze stanie si? wyst?pienie. Pami?tajmy te?, ?e wyst?pienie nie mo?e podoba? si? wszystkim na sali tak samo. Zale?y to od wielu czynników, zaczynaj?c od najprostszych rzeczy, takich jak dobrego humoru i wypocz?cia, ko?cz?c na poziomie do?wiadczenia i indywidualnych wymaganiach s?uchaczy.
Lena Shybaieva, HR Marketing Specialist w DataArt – HR Marketing Specialist we wroc?awskim biurze DataArt, firmy zajmuj?cej si? konsultingiem technologicznym i projektami IT na skal? globaln?. Jej specjalno?? to zwi?kszanie ?wiadomo?ci marki na rynku HR oraz prowadzenie dzia?a? Employer Branding w obszarze digital marketingu.
