Za?o?enia Polskiego ?adu dotycz?ce uwolnienia sk?adki zdrowotnej poprzez uzale?nienie jej od wysoko?ci dochodu nie uwzgl?dniaj? takich form opodatkowania jak rycza?t i karta podatkowa. Mo?na wysnu? dwie hipotezy: wed?ug pierwszej zmiany wejd? w ?ycie tak?e dla nich, co sprawi, ?e stan? si? nieop?acalne. Wed?ug drugiej dotkn? tylko rozliczaj?cych si? liniowo i na zasadach ogólnych. Wtedy przej?cie na rycza?t mo?e by? dla wielu przedsi?biorców korzystnym rozwi?zaniem.
Podatek liniowy i skala podatkowa
Aby zobrazowa? skal? podwy?ki dla przedsi?biorcy rozliczaj?cego si? liniowo wed?ug stawki 19%, mo?emy pos?u?y? si? przyk?adem osoby prowadz?cej jednoosobow? dzia?alno??, która bazuje g?ównie na kapitale intelektualnym, a wi?c swojej wiedzy – np. programisty.
Za?ó?my, ?e osi?ga on 15 tys. z?otych dochodu netto (bez VAT) i nie ponosi ?adnych kosztów prowadzenia dzia?alno?ci. P?aci ju? tzw. du?y ZUS wraz z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Doliczaj?c Fundusz Pracy w roku 2021, przekazuje wi?c 1 075,68 z?otych sk?adek do ZUS oraz p?aci 381,81 z?otych sk?adki zdrowotnej miesi?cznie, któr? w cz??ci (328,78 z?otych) odlicza od podatku dochodowego. W jego przypadku zaliczka na PIT wynosi 2 317 z?otych, a „efektywne” obci??enie op?atami na rzecz bud?etu pa?stwa to ??cznie 3 774,49 z?otych. Oznacza to, ?e w uproszczeniu oko?o 25% swoich zarobków oddaje pa?stwu.
Jak sytuacja wygl?da? b?dzie po zmianach? W przypadku naszego programisty sk?adka zdrowotna wzro?nie do 1 253,19 z?otych (9% dochodu), a podatek – do kwoty 2 646 z?otych (z uwagi na brak odliczenia sk?adki zdrowotnej). W rezultacie obci??enie wyniesie 4 974,87 z?otych. Na rzecz bud?etu pa?stwa podatnik odda wi?c nie 25, a ok. 33% zarobku. Paradoksalnie przy tym poziomie dochodów nieznacznie korzystniejsza (przy braku innych ?róde? opodatkowanych w ten sposób) oka?e si? dla podatników skala podatkowa – pod warunkiem, ?e kwota wolna zgodnie z zapowiedziami wyniesie 30 tys. z?otych, a drugi próg podatkowy – 120 tys. z?otych. Jednak nawet wtedy opodatkowanie si?gnie ok. 30%.
Próba oszacowania efektów zmian przy podatku liniowym i skali podatkowej okaza?a si? mo?liwa, gdy? w obu przyk?adach podatek p?acony jest od uzyskanego dochodu, a wi?c ró?nicy pomi?dzy przychodami a kosztami.
Karta podatkowa i rycza?t
Problem z obliczeniami pojawi si? wówczas, gdy podejmujemy si? analizy skutków Polskiego ?adu oraz wysoko?ci sk?adki zdrowotnej w przypadku przedsi?biorców rozliczaj?cych si? na karcie podatkowej lub na podstawie rycza?tu od przychodów ewidencjonowanych. Rz?d w trakcie konwencji zapowiadaj?cej zmiany w p?aceniu sk?adki zdrowotnej przez przedsi?biorców powi?za? podstaw? jej naliczania z poj?ciem dochodu.
Jak wyliczy? zatem sk?adk? zdrowotn? od dochodu, gdy przedsi?biorca wybra? kart? podatkow?? Polega ona na op?acaniu sta?ej kwoty podatku, niezale?nie od wysoko?ci faktycznie uzyskiwanych przychodów. Przedsi?biorca nie ma wi?c w tym przypadku co do zasady obowi?zku dokumentowania kosztów, niezb?dnych do wyliczenia dochodu.
Podobnie jest w przypadku rycza?tu od przychodów ewidencjonowanych, który zosta? w roku 2021 r. mocno zrewolucjonizowany – mo?e go stosowa? niemal ka?dy przedsi?biorca, a cz??? stawek zosta?a obni?ona. Trudno wyobrazi? sobie sytuacj?, w której podatnik rozliczaj?cy si? rycza?towo b?dzie p?aci? sk?adk? zdrowotn? od podstawy opodatkowania, czyli przychodu. Podobnie k?opotliwe by?oby za?o?enie, ?e podstawa p?acenia tej sk?adki dla ka?dego „rycza?towca” stanowi ten sam u?amek kwoty przychodu.
Jest to sprzeczne chocia?by ze zró?nicowaniem stawek rycza?tu, które wynosz? w zale?no?ci od bran?y od 2% do 17%. Ich wysoko?? nie jest przypadkowa. Struktura wydatki/wp?ywy w zale?no?ci od bran?y mo?e wskazywa? na wysokomar?owy biznes (niskie koszty wzgl?dem przychodów), jak i taki, w którym dla wygenerowania obrotu trzeba ponie?? bardzo wysokie wydatki.
We?my dla przyk?adu przedsi?biorc?, który osi?ga rocznie 1 mln z?otych obrotu przy 800 tys. z?otych wydatków i rozlicza rycza?t wed?ug stawki 3%. Jego faktyczny zysk to 200 tys. z?otych, pomniejszony o 30 tys. podatku. Za?o?enie, ?e w takim przypadku jego roczna sk?adka zdrowotna wynios?aby 90 tys. z?otych (9% liczone od przychodów) albo nawet 45 tys. (przyjmuj?c, ?e podstawa op?acania sk?adki to np. po?owa przychodu), wydaje si? kuriozalne. Prowadzenie takiego biznesu sta?oby si? ekonomicznie nieop?acalne.
Nie maj?c przed sob? projektów ustaw, trudno jest prognozowa?, w którym kierunku pod??? zmiany oraz w jaki sposób obliczana by?aby sk?adka zdrowotna w przypadku karty podatkowej i rycza?tu. Gdyby przyj??, ?e w przypadku tych dwóch form, z uwagi na ich specyfik? i trudno?ci w ustaleniu odpowiedniego poziomu podstawy dla obliczenia sk?adki zdrowotnej, nie zmieni?by si? dotychczas stosowany sposób, paradoksalnie to w?a?nie rycza?t sta?by si? niejako wybawieniem i najcz??ciej wybieran? form? opodatkowania podatkiem PIT.
Autor: Marcin Kurpiewski, doradca podatkowy wspó?pracuj?cy z firm? inFakt
