Jak podkre?la Jacek Sasin, wicepremier i minister aktywów pa?stwowych, zmiany dotycz?ce funkcjonowania rad nadzorczych oraz obowi?zków informacyjnych spó?ek wobec akcjonariuszy s? niezb?dne, bo od ostatniej nowelizacji min??o 20 lat.

– Wchodzimy w materi? nadzoru w?a?cicielskiego, bo ?wiat nale?y dzisiaj do grup spó?ek. Istniej?ce ustawodawstwo jest niewystarczaj?ce, bo nara?a cz?onków zarz?du spó?ek zale?nych na odpowiedzialno?? cywiln? czy karn?, je?li b?d? si? stosowa? do polece? spó?ki dominuj?cej, które b?d? wyrz?dza?y szkod? w?asnej spó?ce. Z drugiej strony mówimy coraz cz??ciej o potrzebie efektywnego nadzoru nie tylko nad spó?k?, ale w?a?nie nad grup? spó?ek. Rada nadzorcza spó?ki dominuj?cej ma w jakim? stopniu efektywnie nadzorowa? spó?k? zale?n?, podobnie jak zarz?d spó?ki dominuj?cej ma efektywnie zarz?dza? ca?? grup? spó?ek – mówi prof. dr hab. Andrzej Szuma?ski, przewodnicz?cy zespo?u ds. prawa koncernowego przy Ministerstwie Aktywów Pa?stwowych.

Dzi? brakuje im jednak ku temu narz?dzi. Cz?onkowie rady nadzorczej spó?ki dominuj?cej, którzy odpowiadaj? za grup? spó?ek, nie maj? ?adnych mechanizmów nadzorczych. Konieczne s? wi?c nowe regulacje w randze ustawy, a nie tylko zmiany w regulaminach rad nadzorczych czy statutach spó?ek.

– Przyjmiemy konstrukcj? minimalistyczn?, bo b?dzie to regulacja w ramach Kodeksu spó?ek handlowych, czyli aktu napisanego bardzo ogólnie. Nie chcemy przez nadregulacj? zepsu? jego ogólno?ci – zapewnia ekspert.

Jak podkre?la, zespó? ds. prawa koncernowego b?dzie d??y? do tego, ?eby uregulowa? kwestie wi???cych polece? spó?ki dominuj?cej wzgl?dem spó?ki zale?nej, gdy dojdzie do konfliktu interesów. Tu potrzebna jest procedura przyjmowania wi???cego polecenia b?d? odmowy jego wykonania. Kolejna wa?na regulacja to dost?p spó?ki dominuj?cej do informacji na temat spó?ek zale?nych – bez tego trudno bowiem mówi? o efektywnym zarz?dzaniu grup?.

– W grupach spó?ek wyst?puje bardzo wiele grup interesów, poniewa? istnieje nie tylko spó?ka dominuj?ca i spó?ka zale?na, ale s? równie? wierzyciele spó?ki zale?nej i jej drobni wspólnicy. Je?eli przyk?adowo spó?ka dominuj?ca stworzy ze spó?ki zale?nej centrum strat, to na tym traci? b?d? drobni wspólnicy, a nie spó?ka dominuj?ca, która w inny sposób to zrekompensuje. Potrzebna jest wi?c ochrona tzw. wolnych akcjonariuszy – t?umaczy przewodnicz?cy zespo?u ds. prawa koncernowego.

Temu s?u?y? móg?by obowi?zek informowania o transakcjach powi?zanych mi?dzy spó?k? dominuj?c? a zale?n?, co wynika równie? z ustawodawstwa Unii Europejskiej, ale tylko w spó?kach publicznych.

– Nie piszemy ustawodawstwa pod spó?ki Skarbu Pa?stwa czy spó?ki publiczne, piszemy je jak najszerzej. W zwi?zku z tym trzeba si? zastanowi?, czy niedawno wprowadzonych w ?ycie regu? z ustawy o ofercie publicznej nie przetransponowa? do nas – wyja?nia prof. Andrzej Szuma?ski.

Zdaniem eksperta od prawa spó?ek handlowych, je?eli wspólnicy mniejszo?ciowi uznaj?, ?e ?le si? dzieje w ich spó?ce, powinni mie? prawo do wyznaczenia rewidenta ds. szczególnych, który zbada zaistnia?? sytuacj?.

– Ostatni problem, chyba najtrudniejszy, bo nie dotyczy przyczyn prawnych, tylko ekonomicznych, to tzw. prawo do sell outu, albo mówi?c bardziej dosadnie, prawo do g?osowania nogami – mówi prof. Andrzej Szuma?ski. – Sell out polega na tym, ?e spó?ka powinna sp?aci? wed?ug warto?ci rynkowej drobnego akcjonariusza, który chce si? wycofa?.

Sprawy przymusowego odkupu akcji reguluje art. 418 Kodeksu spó?ek handlowych. Zgodnie z nim akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentuj?cy nie wi?cej ni? 5 proc. kapita?u zak?adowego mog? ??da? umieszczenia w porz?dku obrad najbli?szego walnego zgromadzenia sprawy podj?cia uchwa?y o przymusowym odkupie ich akcji przez nie wi?cej ni? pi?ciu akcjonariuszy reprezentuj?cych ??cznie nie mniej ni? 90 proc. kapita?u zak?adowego, z których ka?dy posiada nie mniej ni? 5 proc. kapita?u zak?adowego (akcjonariusze wi?kszo?ciowi).

– Pytanie, czy spó?k? sta? na to, ?eby dokonywa? tak du?ych wyp?at. Kiedy? mieli?my pracowniczych akcjonariuszy w spó?kach energetycznych. Gdyby im przys?ugiwa?o prawo sell outu, to mog?oby zachwia? pozycj? prawn? tych podmiotów. Jest to wi?c bardziej problem ekonomiczny – wyja?nia prof. Andrzej Szuma?ski.

Zespó? – zgodnie z planem z lutego br. – ma przygotowa? projekt zmian do ko?ca kwietnia, a nast?pnie uzgodni? go z pozosta?ymi zespo?ami pracuj?cymi w ramach Komisji ds. Reformy Nadzoru W?a?cicielskiego.

– Chcemy podda? projekt jak najszerszej konsultacji spo?ecznej, bo nikt nie ma monopolu na m?dro??. Od 10 lat zajmuj? si? prawem holdingowym legislacyjnie, a akademicko – od prawie 30 lat, ale zawsze pochylam si? nad g?osami praktyków. Nie piszemy prawa na potrzeby uniwersytetu, tylko dla ludzi biznesu, którzy ryzykuj? swoje w?asne pieni?dze – podsumowuje ekspert od prawa spó?ek handlowych.