Dane pokazuj?, ?e luka VAT w Polsce sukcesywnie si? zmniejsza, ale w walce o uszczelnianie systemu nierzadko rykoszetem dostaje te? uczciwy biznes. Jedn? z g?o?nych medialnie spraw jest przypadek gliwickiej spó?ki Marketing, której urz?d skarbowy od dwóch lat wstrzymuje zwrot podatku VAT na kwot? blisko 17 mln z?, cho? kolejne post?powania nie wykaza?y ?adnych nieprawid?owo?ci. W efekcie firma zacz??a mie? problemy z p?ynno?ci? finansow? i musia?a wstrzyma? dzia?alno??, a w tej chwili jest ju? na skraju bankructwa. Podobne sprawy do?? cz?sto trafiaj? do Rzecznika Ma?ych i ?rednich Przedsi?biorców.
Luka VAT to ró?nica pomi?dzy kwot? spodziewanych dochodów z VAT do bud?etu pa?stwa a faktycznie pobran? kwot? podatku. Powstaje m.in. wskutek oszustw i uchylania si? od opodatkowania (np. w ramach dzia?ania tzw. karuzeli VAT-owskich) czy b??dów administracyjnych. W ostatnich latach Ministerstwo Finansów wprowadzi?o szereg rozwi?za? maj?cych na celu uszczelnienie tej luki. Jak wynika z marcowego raportu firmy doradczej CRIDO, od kilku lat w Polsce obserwowany jest jej sukcesywny spadek (z 27,1 proc. w 2011 do 8,7 proc. w 2019 roku). Dane publikowane przez KPRM pokazuj? z kolei, ?e w latach 2015–2019 uda?o si? j? zmniejszy? o po?ow? (z 24,2 do 12 proc.).
Uszczelnienie luki VAT by?o jednym z flagowych celów obecnego rz?du, który mia? m.in. umo?liwi? realizacj? programów socjalnych. Rz?d i ekonomi?ci s? jednak podzieleni w kwestii tego, na ile ten cel udaje si? realizowa?. Ci drudzy zwracaj? ponadto uwag?, ?e w walce z wy?udzeniami VAT cz?stokro? rykoszetem dostaj? uczciwi podatnicy.
– Pierwsz? tak? grup? s? podmioty uczestnicz?ce w ?a?cuchu transakcji, w którym dosz?o do uszczuplenia podatku. Niestety organy podatkowe – je?eli nie s? w stanie wyci?gn?? niezap?aconego podatku od tego podatnika, który oszukiwa? – kieruj? si? do podmiotów z jego ?a?cucha transakcji, cz?sto rzetelnie dzia?aj?cych, które maj? pieni?dze albo maj?tek i s? w stanie ten podatek zap?aci? – mówi Jan Furtas, ekspert BCC ds. sporów podatkowych i partner w CRIDO.
Z marcowego raportu firmy CRIDO („Wy?udzenia VAT – historia choroby i zastosowana terapia”) wynika, ?e – mimo wszystkich rozwi?za? legislacyjnych wprowadzonych w ostatnich latach – skuteczno?? w ?apaniu rzeczywistych sprawców przest?pstw VAT-owskich jest wci?? stosunkowo niewielka. W wielu przypadkach ?apano ofiary takich oszustw zamiast sprawców, a ?ci?galno?? VAT w zakresie wy?udze? podatku oscyluje w granicach 2 proc.
– Organy podatkowe troch? szukaj? wyników na si?? i kieruj? dzia?ania tak?e wobec podmiotów, które nie bra?y udzia?u w jakimkolwiek uszczupleniu, prowadz? normalny biznes. To jest druga grupa firm poszkodowanych. Takie sytuacje s? rzadkie, ale skrajne, bo w tym momencie podatnik nie wie, co ma robi?. Musi udowadnia?, ?e nikt nic nie ukrad?, nikt nic nie wy?udzi?, nie dosz?o do ?adnego uszczuplenia, a organ podatkowy dochodzi do wniosku, ?e np. jego model biznesowy powinien wygl?da? inaczej albo faktury powinien wystawi? na kogo? innego – mówi Jan Furtas.
– W Biurze Rzecznika M?P bardzo cz?sto pojawiaj? si? sprawy dotycz?ce w?a?nie zwrotu VAT. W zesz?ym roku wp?yn??o do nas kilkadziesi?t takich wniosków. Bior?c pod uwag? przed?u?aj?cy si? lockdown i zwi?zan? z tym ograniczon? dzia?alno?? urz?dów, przewidujemy, ?e w tym roku liczba zg?osze? b?dzie wi?ksza – wskazuje Jacek Cieplak, zast?pca Rzecznika Ma?ych i ?rednich Przedsi?biorców. – Interweniujemy w tych przypadkach, je?li przedsi?biorca uznaje, ?e jego prawa zosta?y naruszone. Wchodzimy do takich post?powa?, staramy si? je przyspiesza?, a po drugie – wy?apywa? wszystkie b??dy pope?nione podczas kontroli urz?dniczych.
Jedn? z g?o?nych medialnie spraw jest przypadek gliwickiej spó?ki Marketing, która zajmuje si? handlem i reeksportem samochodów: kupuje nowe pojazdy dost?pne na polskim rynku i odsprzedaje je za granic?. Ten model biznesowy jest znany i powszechny w wielu krajach. Urz?d skarbowy od dwóch lat wstrzymuje spó?ce zwrot podatku VAT za stycze? i luty 2019 roku na kwot? blisko 17 mln z?, cho? kolejne post?powania nie wykaza?y ?adnych nieprawid?owo?ci. Firma nie wyst?pi?a równie? o zwrot nadwy?ki VAT za marzec 2019 roku w wysoko?ci prawie 8 mln z?, co oznacza, ?e zamro?one przez skarbówk? ma ok. 25 mln z?. W efekcie zacz??y si? problemy z p?ynno?ci? finansow?, co oznacza?o konieczno?? wstrzymania dzia?alno?ci. W tej chwili Marketing sp. j. jest ju? na skraju bankructwa.
– Firma zosta?a niemal?e sparali?owana przez urz?d, ponios?a gigantyczne straty, musieli?my zredukowa? zatrudnienie –mówi wspólnik w spó?ce Artur Ostr?ga. – W zwi?zku z decyzj? urz?du skarbowego ze wspó?pracy z nasz? firm? wycofa?y si? banki. Wcze?niej mieli?my kilka linii kredytowych, korzystali?my z us?ug czterech banków i wszystkie je od razu powiadomili?my, ?e zosta? nam wstrzymany zwrot podatku. Banki stwierdzi?y, ?e to jest istotna zmiana i wypowiedzia?y nam umowy kredytowe, musieli?my sp?aci? zobowi?zania wobec instytucji finansowych niemal?e natychmiast.
Gliwicka spó?ka dzia?a?a na rynku od prawie 25 lat. Przez ca?y ten czas mia?a tych samych, du?ych kontrahentów i ten sam model biznesowy, zd??y?a te? wyrobi? sobie siln? mark? m.in. w Niemczech, Francji i Szwajcarii, co roku dostarczaj?c na tamtejsze rynki kilka tysi?cy samochodów. Do 2019 roku nikt nie kwestionowa? jej dzia?alno?ci – w ci?gu ostatnich 10 lat firma przesz?a a? 120 kontroli podatkowych, które nie wykaza?y ?adnych uchybie?.
Pocz?tkowo I Urz?d Skarbowy w Gliwicach stwierdzi?, ?e Marketing dokonuje fikcyjnych transakcji i kupuje samochody, których wcale nie wywozi za granic?, ale ta teza zosta?a obalona m.in. po otrzymaniu potwierdze? z urz?dów skarbowych innych krajów UE. Drugi zarzut dotyczy? ca?ego modelu funkcjonowania spó?ki, np. tego, ?e kupuje samochody hurtowo, nie b?d?c dealerem, ale w toku post?powania wykazano, ?e taki model biznesowy dzia?a te? w wielu krajach. Skarbówka zarzuci?a te? spó?ce, ?e ca?y jej model jest ukierunkowany na wy?udzenia podatku VAT. Nie znalaz?a na to jednak ?adnego dowodu, bo w jej ca?ym ?a?cuchu transakcji urz?d nie znalaz? ani jednej firmy, która nie zap?aci?aby nale?nego podatku. Co wi?cej, dostawców spó?ki – na wniosek gliwickiej skarbówki – kontrolowa?y urz?dy z ca?ej Polski, ale i one nie dopatrzy?y si? uchybie?.
Mimo to post?powanie od dwóch lat jest w toku, a Marketing nadal czeka na wyp?at? zaleg?ych 25 mln z?. W mi?dzyczasie firma zd??y?a ju? jednak straci? dostawców, kontrahentów i rynki zbytu.
– Wiele elementów mo?na by jeszcze odtworzy? i dzia?a?, ale na mniejsz? skal?, bo nie jeste?my ju? chyba sk?onni do takiego rozmachu, nie mamy te? struktur. My tak naprawd? musimy zaczyna? ten biznes od nowa – mówi Artur Ostr?ga.
Spraw? gliwickiej spó?ki zainteresowa? si? ju? Departament Nadzoru nad Kontrolami w Ministerstwie Finansów, który w styczniu br. za??da? pilnego przekazania informacji na temat nieprawid?owo?ci, których rzekomo mia? dopatrzy? si? gliwicki urz?d. W spraw? w??czy? si? te? Rzecznik MSP, który wskaza? na szereg b??dów urz?dniczych i uchybie? w trakcie jej kontroli.
– Sytuacja, w której znalaz?a si? firma Marketing, jest zobrazowaniem b??dnego dzia?ania organów podatkowych. Jeszcze w 2018 roku firma mia?a ok. 600–700 mln z? przychodów i by? to jeden z najwi?kszych reeksporterów nowych samochodów z Polski. Po dzia?aniach ze strony organów podatkowych w 2020 roku osi?gn??a ju? tylko 17 mln z? przychodów. W momencie wszcz?cia kontroli i wstrzymania zwrotu VAT ona zaprzesta?a dzia?alno?ci, musia?a rozwi?za? umowy z pracownikami i szeregiem kontrahentów. Tych kontaktów biznesowych ju? dzisiaj nie ma, tymczasem rynek nie ?pi, a spó?ka jest w bardzo trudnej pozycji – podkre?la Jan Furtas, ekspert BCC ds. sporów podatkowych i partner w CRIDO.
